فراتحلیل مشارکت سیاسی دانشجویان ایرانی: مطالعه اثربخشی عوامل تبیین‌کننده

Abstract

مشارکت سیاسی بخشی از رفتار اجتماعی محسوب می‌شود و یکی از ارکان و شاخص‌های عمده توسعه سیاسی به شمار می‌رود و رابطه تنگاتنگی با مقبولیت نظام‌های سیاسی دارد. مطالعه حاضر که به بررسی مشارکت سیاسی دانشجویان می‌پردازد، با روش فراتحلیل انجام گرفته است. همچنین نظریه‌های سلسله‌مراتب مشارکت سیاسی راش و میلبراث و نظریه‌های مشارکت سیاسی هانتینگتون و وربا مورد مداقه واقع شده است. یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد که میزان مشارکت سیاسی دانشجویان نسبت به مشارکت سیاسی کل جامعه بیشتر است، بااین‌حال، بیشتر دانشجویان در سطوح پایین سلسله‌مراتب مشارکت سیاسی یعنی شرکت در انتخابات و پیگیری اخبار سیاسی فعال هستند و تنها درصد کمی از دانشجویان مشارکت سیاسی فعالانه دارند. مشارکت سیاسی دانشجویان تحت تأثیر عوامل تبیین‌کننده عینی، انگیزشی-ذهنی، فرهنگی-اجتماعی و همچنین عوامل نهادی است؛ به‌طوری‌که مردان بیش از زنان در سیاست مشارکت می‌کنند؛ پایگاه اجتماعی-اقتصادی خانواده و محل سکونت دانشجویان تأثیری بر میزان مشارکت سیاسی دانشجویان ندارد؛ کنشگرانی که به نهادهای سیاسی اعتماد دارند مشارکت سیاسی بیشتری دارند؛ افزایش بیگانگی سیاسی از میزان مشارکت سیاسی می‌کاهد؛ بااین‌حال آموزش سیاسی منجر به افزایش آگاهی و کنش سیاسی می‌شود؛ قومیت دانشجویان بر میزان مشارکت سیاسی آنها تأثیر می‌گذارد، همچنین دانشجویان با تعلقات دینی بالا، مشارکت و کنش سیاسی بیشتری دارند؛ خانواده، فضای آموزشی، عضویت در تشکل دانشجویی، و دانشگاه محل تحصیل نقش مهمی در جامعه‌پذیری سیاسی و مشارکت سیاسی دانشجویان دارد؛ تأثیر رسانه‌های جمعی (تلویزیون) بر مشارکت سیاسی خیلی ضعیف است؛ و استفاده علمی و خبری از رسانه‌های دیجیتال بر مشارکت سیاسی دانشجویان اثرگذار است.