کارایی آموزش مبتنی بر اثرات بار شناختی در درس علوم تجربی مورد مطالعه: دانش‌آموزان پایة سوم مقطع ابتدایی

Abstract

این پژوهش با هدف بررسی کارایی آموزش مبتنی بر اثرات بار شناختی در درس علوم تجربی پایة سوم ابتدایی انجام شد. روش پژوهش، شبه آزمایشی و از نوع طرح دو گروهی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعة آماری این پژوهش شامل همة دانش‌آموزان دختر پایة سوم ابتدایی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 97-98 بود که دو کلاس به روش نمونه‌گیری در دسترس (39 نفر گروه آزمایش و 38 نفر گروه کنترل) انتخاب شدند که در گروه کنترل فراگیران به شیوة مرسوم درس‌های مذکور را یاد می‌گرفتند و در گروه آزمایشی، مطالب درسی بر اساس اثرات بار شناختی (اثر مثال حل شده، اثر تکمیل مسئله، اثر تقسیم توجه، اثر مجرای حسی، اثر افزونگی) به دانش‌آموزان ارائه شد. برای اندازه گیری میزان کارایی از آزمون معلم ساخته پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی و پرسشنامة خودگزارش‌دهی بار شناختی پاس و ون ‌مرینبوئر (Paas &Van Merriënboer,1993) استفاده شد. تأیید روایی ابزار معلم ساخته بر اساس روایی محتوایی و نظر متخصصین و پایایی آن به شیوة کودر ریچادسون21 انجام شد که در پیش‌آزمون عدد 91/0 و در پس‌آزمون عدد 72/0 به دست آمد. برای تحلیل داده‌های آماری از تحلیل کوواریانس چند راهه (MANCOVA)، نمره z و آزمون t مستقل به کمک نرم‌افزار SPSS₂₂ بهره گرفته شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین دو روش آموزش مبتنی بر اثرات بار شناختی و روش سنتی از نظر میزان کارایی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0>p)، به این معنا که میزان پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزانی که از طریق برنامة آموزشی مبتنی بر اثرات بار شناختی آموزش دیده بودند، بالاتر از دانش‌آموزان آموزش‌دیده با روش تدریس مرسوم و متداول بود. همچنین دانش‌آموزان گروه آزمایش بار شناختی کم‌تری از دانش‌آموزان گروه کنترل تجربه کردند.