استاد راهنمای پنهان: برنامه درسی برآمده از تعامل استاد راهنما و دانشجو در پایان نامه‌های کارشناسی ارشد

Abstract

برنامه درسی پنهان محصول نگاه همه جانبه به تجربه یادگیرندگان است که در قلمرو آموزش عالی نیز به طور ویژه‌ای مورد توجه بوده است. در این میان، در پایان‌نامه به عنوان درسی که محتوای آن بر اساس مسأله پژوهشی به وجود می‌آید و به طور انفرادی بین استاد و دانشجو تعریف می‌شود، نوعی برنامه درسی روییدنی توسط دانشجو تجربه می‌گردد که همان برنامه درسی پنهان است. در پژوهش حاضر مؤلفه‌ها و ارتباطات میان آنها در برنامه درسی پنهان ناشی از این تعامل مورد بررسی قرار گرفته است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات مصاحبه‌های نیمه‌ساختاری بوده و مورد مطالعاتی پژوهش، رشته علوم تربیتی یکی از دانشگاه‌های تهران است. به این منظور، نمونه‌ای هدفمند از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد (8 نفر) رشته علوم تربیتی انتخاب شد و در طول مدت تجربه این برنامه درسی مورد بررسی قرار گرفتند. اطلاعات جمع‌آوری شده به روش استراس و کوربین کدگذاری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت، با تقسیم فرآیند انجام پایان‌نامه به سه مرحله‌ انتخاب استاد راهنما، شروع تعامل و استمرار تعامل نشانگرهایی برای هر مرحله شناسایی و بررسی شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که دانشجویان انتظار تجربه یک فرایند هدایت‌گری از سوی استاد راهنما دارند و تصور اولیه آنها از فرآیند راهنمایی مغایر با چیزی است که برای آنها شکل می‌گیرد، لذا برای جبران تفاوت موجود در موقعیت مورد انتظار و آنچه در عمل تجربه می‌شود، معمولاً «استاد راهنمای پنهان» را برای پرکردن خلأ بین موقعیت مورد انتظار و موجود بر می‌گزینند.