بررسی نشانه‌شناختی خوراک بلوچی و مذهب در بلوچستان ایران

Abstract

خوراک به عنوان نظامی نشانه­ ای بر هویت و فرهنگ یک ملت و نیز بر مقولاتی همچون: باورها و ارزش ­های دینی- مذهبی، جنسیت، اقلیم، موقعیت جغرافیایی، وضعیت نسل، سن، مرتبه­ شغلی، قومیت، هنجارهای اجتماعی، زیبایی ­شناسی و میزان درآمد افراد دلالت دارد. در این پژوهش سعی شده است نشانه شناسی خوراک قوم بلوچ ایرانی بر اساس الگوی سطوح دلالت بارت (1957، 1987) مورد بررسی قرار گیرد­ و نشان داده شود که خوراک بلوچی بر اساس مذهب دارای خوانش معنایی و نشانه ­شناختی است. برای این منظور، در گردآوری داده ­های پژوهش از ابزارهای مصاحبه، پرسش­نامه و مشاهده­ مستقیم نمونه ­های خوراک بلوچی استفاده شده است. پرسش­نامه خوراک براساس متغیّر مذهب و مقوله ­های مربوط تنظیم، و سپس در بین 62 مشارکت کننده بلوچ (32 زن و 30 مرد) از شهرهای خاش، ایرانشهر، سراوان، سرباز، نیکشهر، و چابهار توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ­ها از طریق دو نرم افزار EXCEL و SPSS انجام شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که خوراک بلوچی ایرانی به عنوان نظامی نشانه­ ای نه تنها با مذهب براساس مقوله ­های مورد بررسی شامل: حلال و حرام، تأکید اسلام بر تغذیه صحیح و سالم، خوراک در اعیاد مذهبی و ماه مبارک رمضان، خوراک و مهمان­ نوازی و تأکید اسلام بر اکرام مهمان، آداب غذا خوردن، احترام به مواد غذایی و مذمت اسراف مواد غذایی در اسلام رابطه ­ای تنگاتنگ دارد، بلکه از خوانش معنایی و نشانه شناختی دینی ـ مذهبی نیز برخوردار است.