نقش کانی‌های رسی اتوژنیک در حفظ تخلخل و تراوایی اولیه در مخازن هیدروکربنی ماسه‌سنگی (مقاله مروری)

Abstract

بین فرایندهای دیاژنزی، تشکیل سیمان‌های کوارتزی مهم‌ترین عامل کاهش‌دهندۀ تخلخل و تراوایی در ماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد (بیشتر از 2 کیلومتر) است. کانی‌های رسی اغلب به‌عنوان کاهش‌دهندۀ کیفیت مخازن هیدروکربوری ماسه‌سنگی شناخته می‌شوند؛ هرچند بررسی مقاله‌های گوناگون و مطالعه‌های دقیق فرایندهای دیاژنزی نشان می‌دهد تشکیل کانی‌های رسی اتوژنیک در برخی از شرایط دیاژنزی نه‌تنها موجب کاهش کیفیت مخزنی نمی‌شود، حفظ تخلخل و تراوایی اولیه را در پی دارد. در مقالۀ حاضر، بررسی پژوهش‌های پیشین و مقایسۀ نتایج با دو نمونۀ شاهد نشان داد اگر در شرایط ائودیاژنز، کانی‌های رسی با شکل پوشانندۀ ذرات به‌طور پیوسته سطح ذرات را بپوشانند، مانع از تشکیل سیمان کوارتزی در شرایط مزودیاژنز می‌شوند؛ این شرایط موجب حفظ تخلخل و تراوایی اولیه و درنتیجه، کیفیت مخزنی خوب درماسه‌سنگ‌های با عمق تدفین زیاد می‌شود. مطالعه‌های گوناگون نشان می‌دهند بین کانی‌های رسی اتوژنیک، کلریت در درجۀ اول و ایلیت در درجۀ دوم فراوان‌ترین و مهم‌ترین کانی‌های رسی اتوژنیک در ماسه‌سنگ‌ها هستند؛ بر این اساس، شناخت شرایط تشکیل و شیوۀ گسترش کانی‌های رسی پوشانندۀ ذرات به پیش‌بینی و معرفی توالی‌های با کیفیت مخزنی خوب در اکتشاف مخازن ماسه‌سنگی هیدروکربوری کمک بسیاری می‌کند.