کانی‌شناسی و ژئوشیمی بخش سولفیدی معدن سرب و روی طرز، شمال استان کرمان، مورد مطالعاتی از کانسارهای رسوبی با سنگ میزبان کربناته

Abstract

کانسار سرب و روی طرز یکی از معادن فعال زیرزمینی در ناحیۀ راور-کوهبنان است که در شمال استان کرمان قرار دارد. کانه‌زایی در این معدن به‌طور مجزا در دو بخش کربناته و سولفیدی در واحدهای کربناتۀ تریاس میانی (سازند شتری) مشاهده می‌شود. بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند کانسارسازی در راستای گسل‌ها به‌شکل رگه‌ای و رگچه‌ای و به مقدار کمتر به‌شکل توده‌ای شکل گرفته است. مهم‌ترین کانی‌های سولفیدی اولیه در معدن سرب و روی طرز شامل گالن، اسفالریت، پیریت و کالکوپیریت هستند. کانی‌های ثانویۀ مرتبط با کانسارهای سرب و روی ازجمله اسمیت زونیت، همی‌مورفیت، سروزیت و آنگلزیت نیز در برخی نمونه‌ها شناسایی شدند. در نمونه‌های مطالعه‌شده، متوسط غلظت سرب و روی به‌ترتیب 19 و 24 درصد بود. عناصر دیگر مانند Cd، Ag، S، Sb، Te، Se، As و Cu نیز در نمونه‌های بررسی‌شده غنی‌شدگی نشان دادند. ارزیابی نتایج با روش‌های آماری چندمتغیره، ارتباط احتمالی بین فازهای کانی‌شناسی و نتایج ژئوشیمیایی را مشخصکرد؛ برای نمونه، همبستگی عناصر Pb، Ag، Tl و Sb ممکن است با کانه‌زایی گالن مرتبط باشد و یا ارتباط ژئوشیمیایی عناصر As، Bi، Cu، P، Fe، Co و S ممکن است از کانه‌زایی پیریت و کالکوپیریت متأثر باشد. روابط آماری نشان دادند عنصر Zn تنها همبستگی ژئوشیمیایی ضعیفی با عناصر Se، U و Mo دارد. همبستگی زیاد Ca و Mg نیز از کانی‌شناسی سنگ میزبان متاثر است که عمدتاً از کانی درشت‌بلور (در حاشیۀ رگه‌های کانه‌زا) و دولومیت ریزبلور (دور از رگه‌های کانه‌زا) تشکیل شده است.