بررسی دلایل گسترش و تأثیر شکستگی‌های غیرتکتونیکی در مخازن کربناته، سازندهای کنگان و دالان، بخش مرکزی خلیج فارس

Abstract

در این مقاله انواع مختلف شکستگی‌های غیرتکتونیکی در سازندهای کربناته - تبخیری کنگان و دالان در بخش مرکزی خلیج‌فارس ارزیابی شده است. ترک‌های گلی با اندازه کوچک و فراوانی اندک در محیط‌های کم‌عمق ساحلی (جزر و مدی و بالای جزر و مدی) تشکیل شده‌اند که به تناوب از آب خارج می‌شوند. حضور شکستگی‌های گیرشی و خشک‌شدگی نشان‌دهنده تغییر در شوری یا از دست رفتن آب است. این شکستگی‌ها نسبت به ترک‌های گلی فراوان‌تر هستند و در محیط‌های بالای جزر و مدی تشکیل شده‌اند. در این سازندها به‌دلیل تبدیل کانی ژیپس به انیدریت، مقدار زیادی آب آزاد شده است. در صورت تراوایی کم سنگ، قابلیت گذردهی این آب وجود نداردو درنتیجه، ترک‌های هیدرولیکی حاصل از تغییر فاز کانیایی ایجاد شده است. این نوع از شکستگی‌ها به‌دلیل دیاژنز تدفینی و در رخساره‌های نهشته‌شده در محیط‌های تبخیری جزر و مدی ایجاد شده است. شکستگی‌های مرتبط با استیلولیت‌ها به‌صورت قائم و عمود بر استیلولیت‌ها و سطح لایه‌بندیتشکیل شده‌اند. این شکستگی‌ها نیز به محیط دیا‌زنز تدفینی نسبت داده شده و باتوجه‌به ماهیت پرشدگی خود، به‌صورت سدی در مقابل جریان عمل می‌کنند. شکستگی‌های حاصل از بارگذاری به‌صورت قائم در این سازندها گسترش یافته‌اند؛ اما در بیشتر موارد با سیمان انیدریتی پر شده‌اند. این نوع از شکستگی‌ها در صورت بازبودن، تراوایی مخزن را افزایش می‌دهند. به‌جز دسته آخر، همه شکستگی‌های مطالعه‌شده به شکل سدهای جریانی محلی عمل می‌کنند.