مطالعه رخساره‌های پالینولوژیکی و آنالیزهای ژئوشیمیایی به منظور بررسی پتانسیل هیدروکربورزایی سازند آبدراز- کپه داغ، شمال شرق ایران

Abstract

سازند آبدراز یکی از واحدهای سنگ چینه‌ای کرتاسه بالایی به سن تورونین میانی- سانتونین در حوضه‌رسوبی کپه داغ، واقع در شمال شرقی ایران است. لیتولوژی عمده آن در برش سنگانه شامل مارن، سنگ آهک مارنی، و مارن‌های آهکی خاکستری تا متمایل به سبز روشن همراه با سه افق سنگ آهک گل سفیدی است که از شاخص‌های این سازند به‌شمار می‌رود. ضخامت این سازند در برش نامبرده 530 متر اندازه‌گیری شده است که 41 نمونه به صورت سیستماتیک از آن برداشت شده است. به منظور تعیین پتانسیل هیدروکربورزایی، که برای نخستین بار بر روی سازند آبدراز صورت می‌گیرد، برش نامبرده مورد مطالعه پالینولوژیکی و ژئوشیمیایی قرار گرفت. مطالعات حاصل از 78 اسلاید پالینولوژیکی به شناسایی سه پالینوفاسیس بر اساس نمودار مثلثی تایسون منجر گردید. پالینوفاسیس نوع II که حاوی 90-60 % فیتوکلاست قهوه‌ای رنگ و تیره است و حاوی کروژن نوع III است و محیط حاشیه ساحل با شرایط اکسیدن را نشان می‌دهد. پالینوفاسیس نوع IV تایسون که فراوانی فیتوکلاست‌ها در آن کاهش می‌یابد و مواد آلی بی‌شکل فراوانی برابر با 30-20 % دارند و حاوی کروژن نوع III است. پالینوفاسیس نوع V تایسون که حاوی مقادیر بالای پالینومورف‌های دریایی و مقادیر بسیار کم فیتوکلاست‌ها است. این پالینوفاسیس بازگوکننده شرایط دور از ساحل است. کروژن موجود در این مقاطع از نوع II و III است. به منظور مطالعات ژئوشیمیایی و مقایسه آنها با نتایج حاصل از مطالعات پالینولوژیکی تعداد 7 نمونه مورد آنالیز راک- اول قرار گرفتند. توزیع داده‌ها بر روی نموار ون- کرولن نشان می‌دهد که کروژن غالب از نوع III است (در نمونه‌های مربوط به پالینوفاسیس نوع V تایسون کروژن نوع II نیز حضور اندکی دارد). نوع هیدروکربور تخمینی گاز بوده، اما از نظر توان تولید بسیار ضعیف است. تمامی نمونه‌ها به جز نمونه شماره 31 و 39 به مرحله کاتاژنز رسیده‌اند ( Tmax بالاتر از 435 درجه سانتی‌گراد) که در نتیجه بالغ هستند.