‌خاک‌های دیرینه (پالئوسل)، انواع و ویژگی‌های آن در سازند شوریجه (ژوراسیک پسین- کرتاسه پیشین)، حوضه رسوبی کپه داغ، شمال شرق ایران

Abstract

سازند شوریجه (ژوراسیک پسین-کرتاسه پیشین) در نواحی شرقی و جنوب شرقی حوضه رسوبی کپه داغ، شامل رخساره‌های آواری است که به سمت نواحی مرکزی و غربی حوضه، لایه‌های تبخیری و کربناته نیز در توالی رخساره‌ای این سازند مشاهده می‌گردد. علاوه بر رخساره‌های فوق، خاک‌های دیرینه مختلفی نیز در این سازند شناسایی شده که بر اساس برتری نسبی شش فرآیند خاکزایی به سه دسته هیستوسول‌ها (Histosols)، اکسی‌سول‌ها (Oxisols) و کلسی‌سول‌ها (Calcisols) قابل تفکیک‌اند. کلسی‌سول‌های سازند شوریجه بر اساس ترکیب کانی شناسی به انواع کالکریتی و دولوکریتی تقسیم شده‌اند که هر یک دارای اشکال ماکرومورفولوژی و میکرومورفولوژی ویژه‌ای هستند. بر اساس اختصاصات ماکروسکوپی و میکروسکوپی (میکرو فابریک‌های آلفا و بتا)، کالکریت‌های سازند شوریجه به دو نوع پدوژنیک و غیر پدوژنیک (آب زیرزمینی) تفکیک شده است که هر یک در شرایط ویژه‌ای شکل گرفته اند. دولوکریت‌های سازند شوریجه تنها در یک برش (برش اسفیدان) و در سنگ میزبان مادستونی یافت شده و بر اساس ویژگی‌های خود احتمالا منشأ غیر پدوژنیک (آب زیرزمینی) دارند. نوسانات سطح ایستابی همراه با شرایط آب و هوایی خشک تا نیمه خشک منجر به تشکیل کلسی سول‌های سازند شوریجه شده است. <strong> </strong>