فرآیند شکست ضعیف شبکه‌های نوآوری مهندسی شده در مرحله راه‌اندازی: مطالعه موردی صنعت گاز ایران

Abstract

شکست شبکه­ها یکی از انواع شکست نظام­های نوآوری است که نسبت به سایر انواع شکست، کمتر مورد توجه محققین بوده است. در یک تقسیم‌بندی کلی، شبکه­ها یا در مرحله تشکیل، با شکست مواجه می‌شوند و یا پس از شکل­گیری، ناپایدار می‌شوند. حالت اول به شکست ضعیف و حالت دوم به شکست قوی شبکه­ها معروف است. شکست در نظام نوآوری، ضرورتی را برای مداخله دولت در این عرصه فراهم می­آورد. با این حال، به دلیل آنکه این فرآیند به خوبی تحلیل نشده است، چارچوب مداخله دولت در این عرصه نیز مشخص نیست. در این مقاله، فرآیند شکست ضعیف در شبکه­های نوآوری مهندسی شده بر مبنای رویکرد فرآیندی و اکتشافی-توصیفی مورد بررسی قرار گرفته و از روش موردکاوی برای اعتبارسنجی مدل مفهومی استخراج شده استفاده گردیده است. نتایج این مطالعه نشان می­دهد که به طور کلی شبکه­ها به دو دلیل "از دست رفتن اعتماد" و "بی‌انگیزگی اعضاء" دچار ناپایداری می‌شوند. چهار زیرفعالیت کلیدی در تشکیل شبکه­ها، که عبارتند از انتخاب اعضاء، طراحی ساختار، رسمیت بخشیدن به شبکه و مدیریت مخاطرات؛ هر یک می­توانند به انحاء مختلف باعث ایجاد بی‌اعتمادی و یا بی‌انگیزگی در میان اعضای شبکه‌ها و متعاقبا ناپایداری گردند. با ارائه یک چارچوب مفهومی، نحوه تاثیر هر یک از فعالیت‌های چهارگانه در شکست شبکه‌های نوآوری از طریق دو عامل بی‌اعتمادی و یا بی‌انگیزگی، نشان داده شده است. در پایان، مکانیزم‌های موثر در شکست یکی از شبکه‌های نوآوری و توسعه فناوری صنعت نفت و گاز ایران با استفاده از چارچوب مفهومی پیشنهاد شده، تشریح شده است.