شناسایی و مدیریت ویروس موزائیک خیار در مزارع سرخارگل (Echinacea purpurea)

Abstract

سرخارگل یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع داروسازی با خواص ضد قارچی، باکتریایی و ویروسی است. ویروس‌ها از عوامل مهم خسارت‌زای محصولات کشاورزی می‌باشند. گیاهان دارویی نیز، از حمله آنها در امان نیستند. تاکنون 10 ویروس گیاهی آلوده کننده گیاه سرخارگل، در دنیا گزارش شده است که تقریباً همه آن‌ها، از جمله ویروس موزائیک خیار (Cucumber mosaic virus, CMV)، بیماری‌های مهم و خسارت‌زایی را ایجاد می‌نمایند. طی بازدید‌های به عمل آمده در سال 1397، از مزارع استان اصفهان، علائمی نظیر موزائیک، زردی و تاولی شدن سطح برگ‌ها در بوته‌های سرخارگل مشاهده شد. جهت بررسی آلودگی نمونه‌های جمع‌آوری شده به ویروس، از روش نسخه‌برداری معکوس واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (RT-PCR) استفاده شد. نتایج آزمون یاد شده با همانندسازی قطعه 867 جفت باز، به‌وسیله آغازگرهای اختصاصی طراحی شده برای تکثیر قسمتی از ژن پروتئین پوششی در نمونه‌های دارای علائم و فقدان آن در گیاه سالم نشان دهنده آلودگی نمونه‌های مذکور به CMV بود. از آنجایی که در گیاهان دارویی استفاده از سموم شیمیایی علیه ویروس‌ها و ناقلین آن‌ها قابل قبول نیست، به همین دلیل تشخیص به‌موقع آلودگی، اطلاعات مربوط به علائم بیماری و خصوصیات عامل بیماری‌زا کمک به پیشگیری از این بیماری می‌کند. بنابراین بازدید دائمی مزارع سرخارگل، توسط کارشناسان مجرب، رعایت بهداشت زراعی، استفاده از بذور سالم و حذف گیاهان آلوده ضرورت دارد. همچنین علف‌های هرز به عنوان منبع بالقوه آلودگی می‌تواند تأثیر بسزایی در گسترش بیماری داشته باشند و مدیریت آنها در مزرعه و اطراف آن یکی از روش‌های پیشگیری از بیماری و کاهش احتمال وقوع آن می‌باشند.