ترسیم نقشه دانش مدیریت فناوری در ایران با هدف کمک به سیاست‌گذاری دانش در این حوزه

Abstract

مدیریت فناوری، دانشی است که در پیمودن مسیر پیشرفت علمی و فناورانه کشور نقشی راهبردی برعهده دارد. اما رشد و توسعه‌ی این دانش، خود مستلزم سیاست‌گذاری و این به نوبه‌ی خود، نیازمند شناخت دقیق وضعیت موجود در کشور در این حوزه است. نقشه علم، ابزاری است که قادر است این شناخت را برای سیاست‌گذاران و مدیران علم و فناوری ایجاد کند. این‌گونه مصورسازی‌های حوزه‌های علمی، درصدد فهم وضعیت دانش موجود و هدایت سیاست‌های علمی‌اند؛ اگرچه این پژوهش‌ها به خودی خود پیشنهادات و یا گزینه‌های سیاستی خاصی ارائه نمی‌کنند. در این پژوهش، با گردآوری ‌ بیش از 1600چکیده «مقاله چاپ شده در مجلات، مقاله ارائه شده در کنفرانس‌ها، پایان‌نامه‌های دانشجویی و کتب» به زبان فارسی در حوزه مدیریت فناوری ـ که از فروردین ماه سال 1380 تا شهریور ماه سال 1389 نوشته شده‌اند ـ و تحلیل آن‌ها با استفاده از روش «تحلیل هم‌رخدادی کلمات»، نقشه مفهومی رشته مدیریت فناوری (تشکیل شده از 54 مفهوم) حاصل شده و سپس با استفاده از نرم‌افزار مصورساز VOSviewer، به‌صورت گرافیکی در فضایی دو بعدی ترسیم شده است. در این نقشه دو بعدی، می‌توان به «حجم دانش موجود در کشور و نحوه‌ی پراکندگی آن در هر زیرحوزه از این رشته» و «میزان ارتباط این زیرحوزه‌ها با یکدیگر در دانش موجود کشور» پی برد. این نقشه، از نوع نقشه‌های بر اساس فاصله است که در آن، فاصله کمتر بین دو مفهوم، نشان‌دهنده ارتباط قوی‌تر بین آن دو و مساحت بزرگتر دایره مربوط به هر مفهوم، بیان‌کننده میزان اهمیت آن مفهوم در دانش موجود کشور است. همچنین نقشه چگالی ترسیم شده، بخش‌های مهم‌تر هر نقشه را به خوبی نمایان می‌کند. بر اساس نقشه حاصل شده از تحلیل کل مدارک، «تحقیق و توسعه، نوآوری، مدیریت دانش، سیاست‌گذاری صنعتی، تجاری‌سازی فناوری، و سیاست‌گذاری علم و فناوری» پرکاربردترین موضوعات در دانش مدیریت فناوری در ایران هستند.