تجارت مشروع از دیدگاه حقوق اسلامی

Abstract

موضوع اقتصاد و کسب درآمد از مباحث بسیار مهم در جهان کنونی است به گونه ای که یکی از قدرتمند ترین سلاح ها در جنگ سرد به شمار می رود. داد و ستد گرچه از ایام قدیم بین انسان ها رواج داشته است، لیکن در هر زمانی بر اساس چگونگی روابط بین افراد جامعه و پیشرفت در زمینه های مختلف علمی، چهره جدیدی به خود گرفته است. به عنوان مثال تجارت الکترونیک گونه جدیدی از آن در جامعه کنونی است. یکی از مسائل مطرح در جوامع اسلامی تطبیق اعمال تجاری روز با احکام شرع مقدس اسلام است، و پاسخ به این پرسش که: آیا کسب درآمد به روش های نوپیدا مشروع است؟ پژوهش پیش رو به هدف بیان ویژگی های تجارت مشروع صورت گرفته است، تا تمایز کسب های مشروع از غیر آن مشخص گردد. با بررسی کتب فقهی و قانونی این نتایج حاصل شد: نخست آن که بر اساس قاعده تسلیط اسلام مالکیت خصوصی را محترم می شمارد، و هر مالکی حق هرگونه تصرف در اموال خویش را دارد مگر مواردی که به دلیلی ممنوع اعلام شده باشد. دیگر آن که هدف آموزه های حقوقی دین مبین اسلام در مورد تجارت بیان نوع خاصی از تجارت و کسب درآمد میان مسلمین نیست، بلکه شاخصه های مشروعیت به عنوان شروطی برای طرفین قرارداد و مورد قرارداد ذکر شده است، تا از اختلافات و زیان های احتمالی در جامعه اسلامی پیشگیری شود، از این رو عقود غیرمعین نیز مورد پذیرش قرار گرفته اند. هم چنین شروط جایزی که مورد نظر طرفین عقد است. از سوی دیگر پای بندی به تعهدات و قراردادها اصلی مسلم از حقوق اسلامی است، و قراردادها تنها در شرایط ویژه و بر مبنای خواست طرفین و یا بنا بر حفظ مصالح فردی و اجتماعی قابل فسخ هستند.