شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مرتبط با بعد اقتصادی زیست‌پذیری شهری (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تبریز)

Abstract

از پیش‌شرط‌های اساسی برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع گوناگون، شناسایی عوامل و عناصر تأمین‌کننده و مؤثر بر زیست‌پذیری شهری است که نقش بسیاری در برنامه‌ریزی‌های راهبردی دولت دارند. یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر تمام جنبه‌های زندگی شهری، به‌ویژه زیست‌پذیری شهری عوامل اقتصادی مانند شغل مناسب، درآمد مناسب، مسکن مناسب و... است؛ بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی –تحلیلی و به‌کمک تکنیک مدل‌سازی ساختاری–تفسیری (ISM) در پی آن است که شاخص‌های اقتصادی مؤثر بر زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز را شناسایی، سطح‌بندی کند. درنهایت نیز مدلی مناسب با وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز ارائه شود. در ابتدا شاخص‌های مورد نیاز پژوهش به‌کمک روش تحلیل محتوا، روش دلفی و مصاحبه با خبرگان در قالب 12 شاخص شناسایی شد. در مرحلة بعد با استفاده از تکنیک مدل‌سازی ساختاری – تفسیری وضعیت شاخص‌ها و سطح‌بندی آن‌ها انجام شد و درنهایت به‌کمک تکنیک میک‌مک نوع شاخص‌ها در قالب چهار نوع شاخص مستقل، وابسته، پیوندی و کلیدی شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد پنج شاخص وضعیت امنیت شغلی، درآمد مناسب و کافی، داشتن شغل مناسب، فرصت‌های شغلی مناسب و فرصت‌های درآمدزایی در منطقه با میزان تأثیرگذاری 12، مؤثرترین شاخص‌های اقتصادی در زمینة بهبود وضعیت زیست‌پذیری کلان‌شهر تبریز هستند؛ بنابراین بهره‌برداری از اقتصاد قوی بازار در راستای ایجاد شغل مناسب و سرمایه‌گذاری در منطقه پیشنهاد می‌شود.