ارزیابی عوامل مؤثر در تعیین ظرفیت تراکم ساختمانی محدوده‌های تاریخی (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

Abstract

در طرح‌های توسعة شهری نگرش موزه‌ای برخی برنامه‌ریزان و طراحان به محدوده‌های تاریخی سبب شده است تا با حکم محدودیت ارتفاع و حفظ کالبد فرسودة موجود، امکان افزایش تراکم ساختمانی و به‌دنبال آن صرفة اقتصادی نوسازی برای مالکان و ساکنان از بین برود و احیای محدوده‌های تاریخی به تأخیر بیفتد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تبیین ظرفیت بارگذاری تراکم ساختمانی در محدوده‌های تاریخی با توجه به شاخص‌های مؤثر در تعیین تراکم است. پژوهش حاضر کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. پس از مطالعة منابع مرتبط، 10 شاخص براساس موجودبودن اطلاعات برای شهر ارومیه انتخاب و اهمیت شاخص‌ها نیز با توجه به روش AHP محاسبه شد. برای استانداردسازی شاخص‌ها، روش بولین و توابع فازی کاربرد داشت؛ به‌طوری‌که رابطة هرکدام از شاخص‌ها را با هدف پژوهش مدنظر قرار می‌دهد. براساس نتایج ترکیب شاخص‌های وزن‌دار، 9 درصد محدودة تاریخی از نظر ظرفیت بارگذاری تراکم ساختمانی در پهنة ظرفیت تراکم خیلی کم، 8 درصد در پهنة ظرفیت تراکم کم، 18 درصد در پهنة تراکم متوسط، 60 درصد در پهنة تراکم ساختمانی زیاد و 5 درصد در پهنة تراکم ساختمانی خیلی زیاد قرار دارد؛ بنابراین با درنظرگرفتن شاخص‌های مؤثر در تعیین تراکم و ظرفیت‌های محدودة تاریخی شهر ارومیه می‌توان اذعان داشت که محدودة مذکور توان افزایش تراکم ساختمانی را براساس ظرفیت‌ها و حریم آثار تاریخی دارد. در انتها نیز پیشنهاد‌هایی برای پاسخگویی به پرسش پژوهش به‌صورت زیر بیان شده است:<br /> - توجه هم‌زمان به شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، جمعیتی و اقلیمی برای شناخت ظرفیت‌های محدوده‌های تاریخی برای بارگذاری تراکم ساختمانی؛<br /> - تأکید توأمان بر رویکردهای حفاظت و توسعه برای احیای محدوده‌های تاریخی.