امکانسنجی قابلیت پیاده مداری شبکۀ معابر شهری بخش مرکزی شهر قم با استفاده از مدل ویکور و تئوری چیدمان فضا

Abstract

بخش مرکزی شهر قم به<em>‌</em>دلیل وجود حرم حضرت معصومه (س)، علاوه<em>‌</em>بر محل سکونت جمعیت زیاد و متراکم، روزانه پذیرای زائران زیادی است؛ از این<em>‌</em>رو تبدیل برخی خیابان<em>‌</em>های منتهی به حرم به خیابان<em>‌</em>های پیاده<em>‌</em>مدار می<em>‌</em>تواند احساس امنیت، ایمنی و تعامل اجتماعی را افزایش دهد و سبب تقویت حس معنوی عابران شود. براین<em>‌</em>اساس، پژوهش حاضر با هدف امکان<em>‌</em>سنجی قابلیت پیاده<em>‌</em>مداری خیابان‌های بخش مرکزی (منطقة 7) شهر قم مبنی<em>‌</em>بر روش چیدمان فضا صورت گرفت.پس از مطالعة مبانی نظری و ادبیات پژوهش، از چهار شاخص مهم و تأثیرگذار بر پیاده<em>‌</em>مداری و حرکت پیاده، یعنی «پیکره<em>‌</em>بندی فضایی»، «نفوذپذیری»، «دید و منظر» و «کاربری زمین­شهری» استفاده <em>‌</em>شد. پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و کاربری است که داده<em>‌</em>ها و اطلاعات مورد نیاز آن با روش میدانی و اسنادی گردآوری <em>‌</em>شده<em>‌</em> است. برای تهیه، ترسیم و تجزیه<em>‌</em> و تحلیل این داده<em>‌</em>ها و اطلاعات، از مدل<em>‌</em>ها، روش<em>‌</em>ها و نرم<em>‌</em>افزارهای مختلفی استفاده شده است. از جمله نرم<em>‌</em>افزار <em>UCL Depthmap10</em>، <em>AutoCAD</em>، <em>ArcGIS</em>، <em>Excel</em>، مدل آنتروپی<em>‌</em>شانون برای وزن<em>‌</em>دهی به شاخص<em>‌</em>ها، و مدل <em>VIKOR</em> برای رتبه<em>‌</em>بندی شاخص<em>‌</em>ها. براساس نتایج پژوهش حاضر، مؤلفه<em>‌</em>های پیکره<em>‌</em>بندی فضایی از جمله هم‌پیوندی کلان، هم<em>‌</em>پیوندی محلی، میزان عمق، تعداد اتصال، خوانایی خیابان<em>‌</em>ها، میزان کنترل، میزان انتخاب و قابلیت دسترسی فضایی از عوامل مهم و تعیین<em>‌</em>کنندة پیاده<em>‌</em>مداری فضاهای شهری و حرکت پیاده است و تأثیر بسزایی بر قابلیت پیاده<em>‌</em>مداری خیابان<em>‌</em>ها در بخش مرکزی (منطقة 7) شهر قم دارد. همچنین نتایج و یافته<em>‌</em>های مدل ویکور به<em>‌</em>منظور اولویت<em>‌</em>بندی خیابان<em>‌</em>ها براساس شاخص‌های انتخابی نشان می<em>‌</em>دهد خیابان انقلاب از نظر قابلیت پیاده<em>‌</em>مداری در اولویت اول قرار دارد. از این نظر خیابان ارم در اولویت دوم، خیابان<em>‌</em>های 19 دی (باجک) و طالقانی به<em>‌</em>ترتیب در اولویت سوم و چهارم و خیابان امام<em>‌</em>خمینی در اولویت آخر قرار دارند.