ارزیابی کیفیت زندگی در مناطق شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 11 شهرداری تهران)

Abstract

کیفیت زندگی رویکردی جامع و دارای ابعاد گوناگون کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است. برنامه‌ریزان شهری در طرح ها و برنامه‌های خود ارتقای شاخص‌های کیفیت زندگی و رضایتمندی ضروری می‌دانند. کیفیت زندگی از لحاظ عینی شامل: محیط طبیعی به‌منزلة بستر، کیفیت ساخت‌وسازهای شهری، اقتصاد، امکانات رفاهی و تعاملات اجتماعی و... است. از لحاظ بعد ذهنی شامل: جنبه‌های معنوی، روحی و روانی فرد است. ارتقاء کیفیت زندگی در فضاهای شهری با ساماندهی این ابعاد و شاخص‌ها، موجب آسایش و آرامش جامعه می‌شود. هدف این پژوهش ارزیابی کیفیت زندگی در ابعاد کالبدی، اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی به‌منظور دستیابی به راهکارهای ارتقای کیفیت زندگی منطقة 11 شهرداری تهران است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای SPSS و Excel و در بخش استنباطی و تحلیل‌های آماری t-test تک‌نمونه‌ای و آزمون پیرسون انجام شده است. تعداد نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر از شهروندان منطقة 11 شهر تهران و به‌صورت تصادفی ساده است. یافته‌های حاصل از تجزیه‌وتحلیل پرسشنامه نشان می‌دهد که کیفیت زندگی شهری این منطقه از نظر بعد اقتصادی، 58 درصد در سطح متوسط و در بعد اجتماعی-فرهنگی 53 درصد در سطح متوسط و در بعد کالبدی 64 درصد وضعیت متوسط دارد. بیشترین رضایتمندی شهروندان از نظر عینی در بعد کالبدی و از نظر ذهنی در بعد اجتماعی-فرهنگی کمترین میزان را دارا است. بنابراین چالش‌هایی همچون کمبود وسایل حمل و نقل عمومی، کاستی خدمات عمومی شهری، مسکن نامناسب، کمبود فرصت‌ها و موقعیت‌های شغلی مناسب، نارسایی تعاملات اجتماعی و مشارکت مردمی موجب پایین بودن سطح کیفیت زندگی در محله‌های منطقه 11 شهر تهران شده است. درنتیجه برنامه‌ریزی اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با مشارکت شهروندان برای ارتقای کیفیت زندگی ضروری است.