تحلیل فضایی الگوی مشارکت سیاسی شهروندان در چهارمین دورۀ انتخابات شورای اسلامی شهر آمل (1392)

Abstract

شورای شهر یکی از مهم‌ترین ارکان تصمیم‌گیری و ادارۀ امور شهر به‌شمار می‌رود که با گذشت بیش از صد سال از تصویب اولین قانون رسمی در این زمینه، در سال 1377 کار خود را به‌طور جدی شروع کرد. شهروندان ایرانی با حضور در چهار دورۀ انتخابات شورای شهر، در مدیریت شهری خود تأثیرگذار بودند. پژوهش حاضر چگونگی حضور مردم را از دیدگاه فضایی - سیاسی در شهر آمل بررسی می‌کند تا نشان دهد الگوی فضایی مشارکت در چهارمین دورۀ انتخابات شورای شهر چگونه بوده است. با استفاده از نتایج تفصیلی انتخابات دورۀ چهارم و توابع آمار فضایی، الگوی فضایی تمایل ساکنان مناطق مختلف شهر به هر یک از نامزدهای حاضر بررسی شد. تحلیل درصد آرای نفرات برگزیده به‌ کل آرا نشان‌دهندۀ کم بودن مقدار آن در کل دوره‌های انتخابات است. به‌طوری‌که این نسبت هیچگاه از 36 درصد بیشتر نشده است. شاخص موران برای چگونگی توزیع آرا 07/0 است که حاکی از فقدان تشابه و همبستگی بین محلات در توزیع آرا و همچنین پراکندگی در الگوی توزیع فضایی آرا است. بر اساس یافته‌ها، الگوی مشارکت در شهر یکسان نبوده و پهنۀ شرقی - غربی از مشارکت بیشتری برخوردار بوده است. نتایج نشان می‌دهد که بین وضعیت اقتصادی و اجتماعی محلات و مشارکت سیاسی رابطۀ معنادار وجود دارد. ضریب همبستگی بین میزان مشارکت شهروندان و نرخ اشتغال 41/0 و جمعیت شاغل 73/0 است که از نرخ بیکاری با 28/0 و جمعیت بیکار با 63/0 بیشتر است. این ضریب برای بار تکفل عمومی 4/0 به‌دست آمد. از دیگر نتایج این پژوهش، تأثیر نقش همسایگی در انتخابات شورای شهر آمل است، به‌گونه‌ای که پیامد عوامل و زمینه‌های جغرافیایی مؤثر در رفتار رأی‌دهندگان مناطق مختلف شهر آمل باعث شده رأی‌گیری در این شهر به‌صورت محلی‌گرا، طایفه‌گرا و قومی دربیاید. بنابراین چنین زمینۀ فرهنگی، یکی از بازدارنده‌های اساسی در تحقق فرایند مردم‌سالاری محلی به‌شمار می‌رود.