تقسیمات سیاسی فضا و تعادل در نظام شهری منطقه (مورد مطالعه: تقسیم استان خراسان بزرگ)

Abstract

الگوی نظام شهری هر منطقه در طول زمان تحت تأثیر عوامل مختلفی شکل می‌گیرد که در این بین دولت‌ها و تصمیمات دولتی نقش برجسته‌ای در شکل‌دهی به شبکة شهری و روابط سکونتگاهی ایفامی‌کند. از جمله ابزارهای قدرت‌مند دولت در این زمینه که با انگیزة تمرکززدایی صورت می‌گیرد، سازماندهی سیاسی فضا و تقسیمات کشوری است. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات تقسیمات سیاسی- اداری استان خراسان بزرگ بر نظام شهری منطقه تدوین یافته است. نوع پژوهش کاربردی و روش انجام آن مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است که با توجه به ماهیت موضوع، مطالعه‌ای روندی و مقایسه‌ای انجام شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای و نیز آمارهای رسمی استفاده شده است. به منظور پردازش داده‌ها از تکنیک‌ها و مدل‌های منطقه‌ای شامل شاخص‌های نخست شهری، ضریب کشش‌پذیری، مدل آنتروپی و ضریب جینی استفاده شد. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقسیم استان بر نظام شهری منطقه تأثیرگذار بوده و به تمرکززدایی جمعیتی و تقویت شهرهای کوچک و میانی کمک کرده است. هر چند این تغییرات چشمگیر نبود و عدم تعادل جمعیتی در بین شهرهای استان خراسان بزرگ همچنان مشهود است.