شناسایی جوامع گیاهی جنگل پرک لرستان با استفاده از روش‌های کمی

Abstract

سابقه و هدف: طبقه‌بندی جوامع گیاهی از مهم‌ترین موضوعات در اغلب مطالعات بوم‌شناسی گیاهی است. در این مطالعات، تجزیه ‌و تحلیل پوشش گیاهی بر پایه‌ی آمار و احتمالات انجام می‌گیرد که لازمه‌ی آن داده‌های حاصل از نمونه‌برداری غیر اریب است. مطالعه حاضر با استفاده از توزیع تصادفی واحدهای نمونه‌برداری در مونه‌های گیاهی در منطقه مورد مطالعه انجام ‌شده است. و هدف آن شناسایی جوامع گیاهی، بررسی تنوع زیستی و عوامل مهم در پراکنش جوامع گیاهی می‌باشد.<br /> مواد و روش‌ها: منطقه مورد مطالعه جنگل پرک، به مساحت 2920 هکتار در جنوب غرب شهرستان خرم‌آباد واقع ‌شده است. به‌ منظور جمع‌آوری اطلاعات پوشش گیاهی علفی، نمونه‌برداری به روش تصادفی مونه ‌بندی‌ شده انجام شد. بدین منظور بر اساس تفاوت‌های موجود در فیزیونومی و ساختار پوشش گیاهی چهار تیپ بلوط -گرامینه، بلوط- افرا- گلابی، بلوط- گون- دافنه و بلوط- کلاه میرحسن- شن شناسایی شدند. سپس در هر تیپ قطعات نمونه‌ای به‌صورت کاملاً تصادفی مستقر گردید. نمونه‌برداری در بهار و تابستان 1390 انجام شد. درمجموع 40 قطعه‌نمونه چهار مترمربعی و 29 قطعه‌نمونه 400 مترمربعی برداشت گردید. سپس با استفاده از روش‌های تجزیه ‌و تحلیل دوطرفه گونه‌های شاخص و آنالیز تطبیقی قوس گیری شده تعداد چهار گروه بوم‌شناختی مشخص گردید. بعد از تعیین گروه‌های بوم‌شناختی برای هر گونه در هر گروه بوم‌شناختی، ارزش شاخص گونه‌های گیاهی مشخص شد. سپس در سطح هر گروه، شاخص‌های غنای گونه‌ای، تنوع شانن- واینر و سیمپسون و یکنواختی اسمیت و ویلسون محاسبه گردید. برای تعیین مهم‌ترین عامل فیزیوگرافی تأثیرگذار از بین متغیرهای مورد اندازه‌گیری از روش تجزیه‌ی مؤلفه‌های اصلی استفاده شد.<br /> یافته ها: بر اساس نتایج گونه‌های شاخص گروه اول Acer monspesulanum L.، Bromus tomentellus L. ، Colchicum persicum Baker، .Euphorbia orientalis L و Pyrus syriaca Boiss. گونه‌های شاخص گروه دوم Euphorbia sororia Schrenk، Minuartia hamata (Hausskn.) Mattf، Quercus brantii Lindl و Valerianella vesicaria (L.) Moench گونه‌های شاخص گروه سوم Agropyrun repens (L.) P.Beauv، Daphne mucronata Royal، Echinops orientalis Trutv، Polygonum aviculare L.، Stachys ballotiformis Vatke، Thalictrum sultanabadense Stapf و گونه‌های شاخص گروه چهارم Acantholimon brachystachyum Boiss. in Bunge، Acanthophyllum kurdicum Boiss. & Hausskn. in Boiss.، Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. و Lonicera nummularifolia Jaub. & Spach معرفی شدند. نتایج نشان داد که بیش‌ترین مقادیر شاخص‌های غنا و تنوع گونه‌ای مربوط به گروه‌ اول بوده و گروه دوم نیز دارای بیش‌ترین شاخص یکنواختی است. همچنین نتایج آنالیز واریانس یک‌طرفه نشان داد که گروه‌های بوم‌شناختی مختلف ازنظر شاخص‌های غنا، تنوع شانن-وینر و شاخص یکنواختی اسمیت– ویلسون دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشند.<br /> نتیجه‌گیری: به‌طورکلی می‌توان گفت که نتایج تجزیه ‌و تحلیل دوطرفه گونه‌های شاخص و آنالیز تطبیقی قوس گیری شده با بهره گیری از نمونه غیر اریب، با واقعیت‌های موجود در رویشگاه پرک به لحاظ پوشش گیاهی و عوامل فیزیوگرافیک هم‌خوانی دارد. تغییرات در شرایط محیطی عرصه مورد مطالعه منجر به تغییرات مشخصی در گروه‌های بوم‌شناختی تفکیک‌شده به لحاظ ترکیب گونه‌ای شده است. در این مطالعه با توجه به نتایج حاصل از تجزیه‌ی مؤلفه‌های اصلی ارتفاع از سطح دریا به‌عنوان مهم‌ترین عامل فیزیوگرافی تأثیرگذار بر پراکنش گروه‌های بوم‌شناختی معرفی گردید.