نقش عوامل فیزیوگرافیک روی مشخصات کمی تیپ¬های جنگلی (جنگل تحقیقاتی واز)

Abstract

در شکل­گیری، توسعه و پایداری جوامع گیاهی، عوامل اکولوژیکی مختلفی نقش دارند که مهم‌ترین آنها فاکتورهای فیزیوگرافیک می­باشند. هدف این پژوهش شناسایی تیپ­های جنگلی و تأثیر عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه شامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات دامنه بر روی برخی از مشخصات کمی تیپ­ها می­باشد. این پژوهش در سری 2 جنگل تحقیقاتی واز به مساحت 5/847 هکتار در شهرستان چمستان استان مازندران انجام شد. در این بررسی تعداد 265 قطعه نمونه برداشت و شبکه آماربرداری به‌صورت تصادفی سیستماتیک با ابعاد 150×200 متر طراحی و قطعات نمونه دایره­ای‌شکل 10 آری پیاده گردید. در هر قطعه نمونه تعدادی از فاکتورهای کمی درختان شامل قطر برابر سینه و ارتفاع درختان شاهد ثبت شد. به‌منظور تشخیص و تفکیک تیپ­ها از میانگین مجموع سطح مقطع برابر سینه درختان در قطعه نمونه و روش آنالیز دوطرفه گونه­های شاخص استفاده و توده­های جنگلی در 7 تیپ گروه­بندی شد. به‌منظور مقایسه تیپ­ها و نقش عوامل فیزیوگرافیک بر روی مشخصات کمی آنها، از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و آزمون دانکن و برای بررسی همبستگی عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه با تیپ­های جنگلی از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد که تیپ­های جنگلی علاوه بر اختلاف از نظر خصوصیات فلوریستیکی از نظر عوامل فیزیوگرافیک رویشگاه نیز از یکدیگر متمایز هستند. مقایسه تیپ­ها از نظر برخی از مشخصات کمی با یکدیگر نشان می­دهد که تیپ 6 دارای کمترین مقدار میانگین سطح مقطع برابر سینه، حجم در هکتار و ارتفاع درختان شاهد می­باشد. بررسی عوامل فیزیوگرافیک بر روی مشخصات کمی تیپ­ها نشان می­دهد که میانگین سطح مقطع برابر سینه و میانگین حجم در هکتار، میانگین تعداد زادآوری و میانگین درصد پوشش علفی و میانگین ارتفاع درختان شاهد، به‌ترتیب با جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب دامنه و ارتفاع از سطح دریا اختلاف آماری معنی‌داری را نشان می­دهند. قابل ذکر است که محدوده ارتفاع 1200 تا 1600 متر از سطح دریا شرایط ایده­الی برای استقرار راشستان تشخیص داده شد.