تأثیر ارتفاع بر مشخصات الیاف، ترکیبات شیمیایی و بازده خمیر کاغذ کرافت چوب کاج بروسیای منطقه کلاله گرگان

Abstract

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر مشخصات الیاف، ترکیبات شیمیایی و بازده خمیر کاغذ کرافت در کاج بروسیا انجام شد. نمونه‌برداری در سه حد ارتفاعی 450، 750 و 960 متر از سطح دریا و از جنگل‌کاری عرب داغ که در 200 کیلومتری شمال‌شرقی گرگان قرار دارد، انجام گرفت. از هر حد ارتفاعی سه پایه درخت سالم کاج بروسیا قطع شد. وابری الیاف به روش فرانکلین و اندازه‌گیری مشخصات الیاف با میکروسکوپ نوری انجام پذیرفت. اندازه‌گیری درصد ترکیبات شیمیایی (سلولز، لیگنین و خاکستر) و مواد استخراجی کاج بروسیا بر اساس روش‌های استاندارد TAPPI انجام شد. خمیر کاغذ کرافت در شرایط با قلیائیت فعال در دو سطح 18 و 20 درصد و در سه سطح زمانی متفاوت 60 ، 90 و 120 دقیقه تهیه گردید. در بخش اندازه‌گیری‌های الیاف و ترکیبات شیمیایی از آنالیز واریانس در قالب طرح کاملاً تصادفی و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون دانکن و در بخش بازده خمیر کاغذ و عدد کاپا از آزمون فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی استفاده شد. نتایج نشان دادند که برای کاج بروسیا بین سه حد ارتفاعی 450، 750 و 960 متر از سطح دریا به لحاظ مشخصات الیاف چوب آغاز و چوب پایان در سطح اعتماد آماری 5 درصد اختلاف معنی­داری وجود دارد. به‌طوری‌که ارتفاع 750 و 960 متر از سطح دریا به‌ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را دارا بودند و به لحاظ ترکیبات شیمیایی، کاج بروسیا ارتفاع 750 متر از سطح دریا به‌طور معنی­داری در سطح اعتماد آماری 5 درصد دارای سلولز بیشتری بوده و کاج بروسیا در ارتفاع 960 متر از سطح دریا به‌طور معنی‌داری در سطح اعتماد آماری 5 درصد دارای لیگنین و مواد استخراجی بیشتری بوده ولی برای خاکستر بین سه حد ارتفاعی اختلافی مشاهده نشد. خمیر کاغذ حاصل ازکاج بروسیا واقع در ارتفاع 960 متر از سطح دریا به‌دلیل داشتن عدد کاپای کمتر برای تولید خمیر قابل رنگ‌بری و مقاوم‌تر مناسب‌تر است؛ ولی به شرط این‌که پالایش مناسبی بر روی الیاف اعمال گردد و خمیرکاغذ حاصل از کاج بروسیا واقع در ارتفاع 750 متر از سطح دریا را به‌دلیل بازده زیادتر می‌توان برای تهیه محصولات کاغذی در طیف گسترده از قبیل کارتن، کرافت لاینر و کاغذهای بسته‌بندی مورد استفاده قرار داد.