تاثیر غلظت‌های مختلف منیزیم آب آبیاری بر شاخص‌های رویشی، برخی خصوصیات شیمیایی خاک و عناصر غذایی برگ دانهال‌های پسته بادامی زرند و قزوینی

Abstract

سابقه و هدف: کیفیت آب آبیاری متاثر از شوری و غلظت بالای املاح محلول، از مسائل و مشکلات مهم مناطق پسته‌کاری در سال‌های اخیر است. در این زمینه، افزایش تدریجی غلظت منیزیم در خاک مناطق پسته‌کاری در پی آبیاری با آب‌های زیرزمینی با کیفیت نامناسب و شور، به یکی از چالش‌های جدی پیش‌رو تبدیل شده است. از آنجایی که پژوهش‌های بسیار اندکی در مورد تاثیر غلظت‌های بالای منیزیم بر خاک و صفات رویشی گیاه پسته انجام شده است، بنابراین این پژوهش با هدف بررسی خصوصیات خاک و نیز شاخص‌های رشدی دو رقم پسته بادامی زرند و قزوینی، تحت تاثیر غلظت‌های مختلف منیزیم در آب آبیاری و نیز انتخاب رقم برتر و مقاوم‌تر در برابر غلظت بالای منیزیم، انجام شد. <br /> مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و با دو فاکتور هر یک در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل پایه پسته در دو سطح بادامی زرند و قزوینی و فاکتور دوم شامل پنج سطح غلظت منیزیم در آب آبیاری (صفر، 5/0، 1، 2 و3 میلی‌مولار از منبع سولفات منیزیم) بود. قبل از اعمال تیمار‌ها (پایان هفته هشتم) و همچنین بعد از گذشت 6 ماه از شروع اعمال تیمار‌ها، شاخص‌های رویشی گیاه اندازه‌گیری شد و تغییرات آن‌ها در مدت اعمال تیمارها بررسی گردید، وزن خشک اندام‌های هوایی (برگ و ساقه) و ریشه، غلظت برخی از عناصر غذایی برگ گیاه و همچنین خصوصیات شیمیایی خاک گلدان‌ها مانند هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک، pH، غلظت سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، فسفر محلول و نسبت کلسیم به منیزیم، در پایان آزمایش اندازه‌گیری شد.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که به طور کلی، با افزایش غلظت‌ منیزیم آب آبیاری، میزان هدایت الکتریکی و غلظت یون‌های کلسیم، منیزیم و سدیم محلول خاک گلدان‌ها افزایش یافت. همچنین کاربرد غلظت‌های 5/0 و 1 میلی‌مولار سولفات منیزیم، باعث افزایش رشد گیاه پسته (رشد رویشی اندام‌های هوایی و وزن خشک اندام‌های هوایی به اضافه ریشه) گردید. در مقابل با افزایش غلظت منیزیم آب آبیاری (سطح 2 به 3 میلی‌مولار منیزیم)، رشد رویشی نهال‌ها و وزن خشک اندام‌های هوایی به اضافه ریشه نسبت به شاهد کاهش یافت. از طرفی، با افزایش غلظت منیزیم آب آبیاری، غلظت منیزیم برگ نیز به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. بیشترین و کمترین مقادیر منیزیم برگ گیاه پسته، در سطح غلظت‌های 3 و صفر میلی‌مولار سولفات منیزیم مشاهده شد. همچنین نسبت کلسیم به منیزیم محلول خاک گلدان‌ها،‌ تنها در سطح صفر میلی‌مولار منیزیم آب آبیاری نسبت به سایر تیمارهای دیگراختلاف معنی‌داری، نشان داد و بقیه تیمارها در یک گروه آماری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس‌ خصوصیات شیمیایی خاک نیز نشان داد که تغییرات pH خاک و غلظت پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک گلدان‌ها هیچ اختلاف معنی‌داری در بین پایه‌ها، سطوح مختلف منیزیم آب آبیاری و اثرات متقابل آنها ندارد.<br /> نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان داد که برای هر دو پایه پسته بادامی زرند و قزوینی، تحت تاثیر غلظت‌های مختلف منیزیم آب آبیاری، بهترین وضعیت رشد نهال‌ها، در غلظت‌های 5/0و 1 میلی‌مولار سولفات منیزیم رخ داد. با افزایش غلظت منیزیم آب آبیاری از 2 به 3 میلی‌مولار، هر دو پایه روند کاهشی در رشد را نشان دادند. در مجموع، یافته‌های این پژوهش روشن ساخت که افزایش غلظت منیزیم آب آبیاری به بیش از 2 میلی مولار (حد آستانه تحمل)، می تواند باعث کاهش رشد گیاه پسته، ایجاد پیچیدگی در برگ‌ها و سوختگی حاشیه‌ها و نوک برگ‌ها شود که می‌تواند مد نظر پژوهشگران و کشاورزان قرار گیرد.