اثرات تغییر کاربری اراضی بر شاخص های کیفیت خاک در شرق استان اردبیل

Abstract

اثرات تغییر کاربری اراضی بر کیفیت خاک در منطقه فندقلوی استان اردبیل در سه کاربری مجاور هم جنگل، مرتع و زراعی بررسی گردید. سی نمونه خاک از هر کاربری‌ برداشته و برخی شاخص‌های کیفی در آنها اندازه‌گیری شد. در اثر تغییر کاربری‌ اراضی جنگلی به مرتعی و زراعی به‌ترتیب میانگین کربن آلی از 8/5 به 08/3 و 24/2 درصد، نیتروژن از 46/0 به 22/0 و 11/0 درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها از 28/1 به 97/0 و 35/0 میلی‌متر، هدایت هیدرولیکی از 49/0 به 35/0 و 20/0 سانتی‌متر بر دقیقه، تنفس از 90/0 به 36/0 و 30/0 میلی‌گرم دی اکسید کربن بر گرم خاک در روز، پتاسیم از 07/545 به 07/289 و 14/105 میلی‌گرم در کیلوگرم، فسفر از 18/55 به 67/27 و 98/51 میلی‌گرم در کیلوگرم، تخلخل از 11/54 به 67/46 و 3/37 درصد کاهش و در مقابل میانگین کربنات کلسیم از 57/5 به 93/9 و 98/11 درصد، شن از 82/54 به 83/57 و 76/60 درصد و اسیدیته از 66/5 به 73/6 و 82/6 افزایش یافت. بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار بین کربن آلی با نیتروژن کل (**897/0r=) یافت شد. نتایج تجزیه عامل‌ها نیز نشان داد سه عامل بیش از 95 درصد واریانس را در شن، 83 درصد واریانس را در کربن آلی، نیتروژن کل، پتاسیم، رس و سیلت، 73 درصد واریانس را در اسیدیته، تنفس و تخلخل و 60 درصد واریانس را در فسفر توجیه کرد. بنابراین تغییر کاربری اراضی جنگلی به مرتعی و زراعی باعث افت کیفیت خاک در منطقه مورد مطالعه گردید.