تدوین برنامه مدیریت بیابانزایی منطقه سبزوار

Abstract

بیابانزایی یکی از بزرگترین چالشهای زیستمحیطی زمان حال به شمار میرود. هدف از این تحقیق ارائه برنامه مدیریت بیابانزایی بر اساس نقشه ریسک بیابانزایی میباشد. بعد از اینکه نقشه واحدهای کاری (رخساره ژئومورفولوژی) منطقه سبزوار تهیه گردید، در هر یک از آنها ارزشدهی بر اساس مدل MICD صورت گرفت و نقشه خطر بیابانزایی تهیه شد. از ضرب کلاس‌های خطر بیابانزایی (H) در کلاس‌های عناصر در معرض خطر (E) و کلاس درجه آسیب‌پذیری عناصر (V) عدد ریسک برای هر واحد کاری محاسبه شد که از کلاسبندی این اعداد، کلاس‌های ریسک (R) بدست آمد. سپس در هر واحد کاری، با استفاده از کلاسهای ریسک، شرایط منطقه و شاخصهای مهم بیابانزایی، راهکارها و برنامه‌های مدیریتی بیابان‌زایی ارائه شد. این راهکارها در قالب 4 راهبرد و 10برنامه مدیریت خطر بیابانزایی معرفی و نقشه برنامه مدیریتی برای منطقه سبزوار تهیه گردید. نتایج نشان داد که بیشترین (44/37 درصد) و کمترین (08/0 درصد) سطح منطقه مورد مطالعه را به ترتیب کلاس IIb و کلاس IIIc به خود اختصاص داده است. کلاس IIb دشت‌های رسی، مخروط‌افکنه‌ها و قسمت بزرگی از تپه‌های ماسه‌ای ارگ خارتوران را پوشش داد. شاخص‌های مؤثر در بیابانزایی این طبقه (IIb)، در اراضی با کاربری مراتع: پوشش گیاهی مؤثر در خاک و مقاومت فشاری خاک در شرایط خشک و در اراضی فاقد کاربری: آثار بادساییدگی خاک و آثار انباشت خاک بودند. با توجه به شاخصهای مؤثر در بیابان-زایی منطقه، برای کلاس IIb برنامه‌های مدیریتی چون بوته‌کاری، احیاء رویشگاه‌ها و احداث بادشکن پیشنهاد شد.