بررسی تأثیر تخریب جنگل ها و نهالکاری بر برخی از فاکتورهای کیفیت خاک حوضه شصت کلاته، استان گلستان

Abstract

تخریب مناطق جنگلی، پیامدهای نامناسبی در منابع زیستمحیطی حوضه آبخیز بالادست مانند افزایش توان سیل‌خیزی، رخداد فرسایش و تولید رسوبات دارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات تغییر کاربری بر روی برخی از فاکتورهای کیفیت خاک در سه کاربری جنگل طبیعی، نهالکاری و جنگل دستخورده در حوضه شصتکلاته انجام شد. نمونهبرداری از خاک در قالب طرح کاملاً تصادفی از عمق 0تا 30 سانتیمتر و به تعداد 30 نمونه از سه کاربری و واحد فیزیوگرافی تپه صورت گرفت. فاکتورهای ارزیابی کیفیت خاک در سه بخش شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی مورد تجزیه قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داهها نشان داد که با تبدیل جنگل طبیعی به جنگل دستخورده میزان رس 13/5 درصد، شن46 درصد، جرم مخصوص ظاهری 18 درصد، شاخص خمیرایی 26 درصد، واکنش خاک 6/64 درصد، آهک 48/4 درصد و فسفر قابل جذب 19/8 درصد افزایش یافت. میزان سیلت 22/7 درصد، میانگین وزنی قطر خاکدانه 24 درصد و سطح ویژه29/6 ، هدایت الکتریکی 25/9 درصد، میزان کربن آلی 64 درصد، نیتروژن کل 59 درصد، ظرفیت تبادل کاتیونی 19/7 و تنفس میکروبی نیز 35 درصد کاهش یافت و نهالکاری نتوانست از لحاظ آماری این تغییرات را جبران نماید. نتایج نشان داد میتوان عنوان داشت مهم‌ترین عملیات حفاظت خاک در منطقه، حفاظت از اراضی جنگلی است و گرچه طرح نهالکاری بهعنوان یکی از راهکارهای حفاظت خاکهای تخریب شده به کار رفته است اما در طی سالهایی که از احداث آن گذشته است نتوانسته تأثیر معنیدار بر بهبود خصوصیات خاک بگذارد و نیاز به زمان کافی جهت استقرار دارد.