بررسی اثرات برگ‌زدایی برخصوصیات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی آفتابگردان درشرایط تنش قطع آبیاری در منطقه ورامین

Abstract

در آفتابگردان، حساسیت به تنش قطع آب مدتی پیش از ظهور طبق­ها تا زمان رنگ­گیری کامل دانه­ها زیاد است، اما<br /> بیش­ترین حساسیت به تنش کمبود آب، در مرحله گرده افشانی است. کاهش سطح برگ­ها نخستین راهکاری گیاه و یکی از مهم­ترین ساز­و­کار­های سازگاری گیاه به تنش کم آبی است .به منظور اثرات برگ­زدایی بر خصوصیات کمی و کیفی آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری آزمایشی به­صورت کرت­های یک­بار خرد شده (اسپیلت پلات) در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی انجام شد. عامل اصلی تنش قطع آبیاری در چهار سطح شامل آبیاری مطلوب (S₁) قطع آبیاری از مرحله غنچه­دهی تا گلدهی(S₂) ، قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا ابتدای پرشدن دانه(S₃) و قطع آبیاری از ابتدای پر شدن دانه تا رسیدگی فیزیولوژیک (S₄) و عامل فرعی برگ­زدایی در سه سطح شامل عدم حذف برگ­ها (F₁) حذف 25 درصد برگ­ها(F₂) و حذف 50 درصد برگ (F₃) بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر اصلی تنش قطع آبیاری برتمام صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه عملکرد بیولوژیک، میزان روغن، پایداری غشای سیتوپلاسمی، محتوی رطوبت نسبی، کلروفیل کل و پرولین در سطح یک و پنج درصد معنی­دار بود. اثر اصلی برگ­زدایی نیز غیر از صفات عملکرد دانه و بیولوژیک در سایر صفات در سطح یک و پنج درصد معنی­دار بود. اما اثرات متقابل تیمار­ها بر صفات مورد آزمایش معنی­دار نبود. قطع آبیاری در مرحله گلدهی تا ابتدای پر شدن دانه به­میزان 44 درصد موجب کاهش عملکرد دانه نسبت به شرایط آبیاری مطلوب شد. همچنین دراین شرایط میزان پرولین به تعداد قابل ملاحظه­ای افزایش پیدا کرد و به 8/56 میکرو­مول برگرم وزن تر رسید که 49 درصد بیش از شرایط آبیاری معمول بود. از طرفی با حذف 50 درصد برگ­ها به­طور معنی­داری کلرفیل کل و محتوی آب نسبی گیاه افزایش یافت.