بررسی اثر پلیمر سوپر جاذب بر خصوصیات مرفو‌فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش کم آبی

Abstract

این تحقیق با هدف اثر سوپر­جاذب بر خصوصیات مرفو­فیزیولوژیک گندم در شرایط کم­آبی به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصـادفی در سه تکـرار اجرا شـد. عامل اصلـی شامل سطـوح مختلف تنش کم­آبی (60، 90 و 120 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر) و عامل فرعی شامل مقادیر مختلف پلیمر (صفر، 15، 30 و 45 کیلو­گرم در هکتار) بود. پلیمر سوپرجاذب بر صفات وزن هزار دانه، عملکرد زیست توده و عملکرد دانه، شاخص برداشت، آنزیم گایاکول پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون رداکتاز معنی­دار بود و در کالاتاز در اثر متقابل معنی­دار نشد. نتایج نشان داد در شرایط معمول افزودن پلیمر به خاک حتی به­میزان 45 کیلو­گرم در هکتار منجر به افزایش قابل توجهی در عملکرد زیست توده و عملکرد دانه نشد، اما کاربرد سطح بالای پلیمر در شرایط تنش ملایم و شدید، عملکرد دانه را به­ترتیب 10 و 30 درصد و عملکرد زیست توده را به­ترتیب 42/6 و 94/10 درصد نسبت به حالت شاهد بدون پلیمر افزایش داد. در شرایط تنش شدید سطح بالای پلیمر منجر به کاهش قابل ملاحظه فعالیت آنزیم گایاکول پراکسیداز (5/1 برابر)، آسکوربات پراکسیداز (63 درصد) کاتالاز (30 درصد) و گلوتاتیون رداکتاز (71 درصد) نسبت به شرایط بدون اعمال پلیمر شد. حتی سطح ملایم تنش کم­آبی منجر به کاهش معنی­دار میزان کلروفیل­های a و b (به­ترتیب 15 و 24 درصد کاهش نسبت به تیمار شاهد) شد. و میزان کلروفیل­های a و b در سطح تنش شدید کم­آبی کاهش شدیدی داشت (به­ترتیب 51 و 7/38 درصد کاهش در مقایسه با تیمار شاهد). با کاربرد سطوح بالای پلیمر، 30 و 45 کیلو­گرم در هکتار میزان کلروفیل a در گیاه نسبت به حالت شاهد به­ترتیب 42/13 و 13/20 درصد افزایش یافت. در شرایط تنش خفیف سطوح بالا­تر پلیمر تقریبا اثرات یکسانی را در اسمولیت­های سازگار داشتند. در­حالی­که در تنش شدید­تر تاثیر مثبت پلیمر 45 کیلو­گرم در هکتار بالا­تر از 30 کیلو­گرم در هکتار بود، توانست میزان تجمع قند­های محلول و پرولین را حتی کم­تر از سطح تنش خفیف نگه­دارد. همچنین بالا­ترین سطح پلیمر میزان پراکسیداسیون لیپید­های غشا را کاهش داد و در نتیجه تولید مالون دی­آلدئید نسبت به شاهد 53 درصد کاهش یافت.