شخصیّت‌پردازی دو‌وجهی در شاهنامة فردوسی ( با توجّه به تیپ شخصیّتی دوگانة شیدایی-افسردگی

Abstract

<strong>اساطیر و باورهای کهن ایرانی متشکّل از ادیان و کهن‌باورهای اقوام متفاوتی است؛ از اینرو برخی شخصیّت‌های اسطوره‌ای در متون مختلف دارای چهره‌های متفاوت و گاهی متّضاد هستند. در برخورد این آراء مختلف، پیرامون برخی نمادها و شخصیّت‌ها در متون متأخّرتر نوعی حالت دوگانه و دووجهی به وجود آمده است. </strong><br /> <strong>فردوسی با آگاهی از موضوع فوق، این تضادها و تفاوت‌ها را دستمایه‌ای برای پردازش شخصیّت‌هایی واقعی‌تر و انسانی‌تر و چهره‌هایی دوگانه کرده است. نگارندگان برآنند تا با اثبات این فرضیه یکی دیگر از ظرفیّت‌ها و توانمندی‌های این اثر بزرگ زبان فارسی را فرا روی مخاطبان خود قرار دهند. </strong><br /> <strong>با توجّه به وجود تعداد قابل توجّهی از چهره‌های مهمّ شاهنامه چون افراسیاب، سودابه، ضحاک، کیکاووس و.. که دارای این ویژگی شخصیّت‌پردازی هستند، بررسی و پژوهش در این مورد امری ضروری می‌نماید و دارای اهمّیّت و جذابیّت قابل توجّهی است. بنابراین برای اثبات فرضیة مقاله، شخصیّت افراسیاب تورانی به عنوان نمونه‌ای از این شخصیّت‌پردازی‌های دوگانه در شاهنامة فردوسی، با تیپ شخصیّتی شیدایی- افسردگی </strong><strong>(Manic-Depresion)</strong><strong> در علم آسیب‌شناسی روانی امروز مورد مقایسه و انطباق قرار می‌گیرد. ضحاک، افراسیاب، سودابه، کیکاووس، هوم، رستم و... چهره‌هایی دوگانه هستند که با کنش‌ها و روحیّات و احساسات دوگانه جلوه‌گر می‌شوند.</strong>