تحلیلی بر مزیت های اقتصادی استان کردستان: زمینه ای برای توسعه اقتصاد مرزی

Abstract

یکی از شکل‌های نهاد اقتصاد در نواحی مرزی، مبادله اقتصادی بین مرزی است که در قالب‌های رسمی و غیررسمی و به شیوه‌های متفاوتی صورت می‌گیرد. طبیعت غیرحاصلخیز مناطق مرزی بخصوص در عرصه‌های کوهستانی ایران، پیوسته به دلیل فقدان رفاه و نبود انگیزه‌های لازم برای زندگی، زمینه‌ساز مشکلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای دولت‌های وقت بوده است. عدم کنترل و عملیات پنهان قاچاق کالا موجب شده است تا دولت‌ها در سالم‌سازی مناطق مرزی به شیوه‌های نوینی از همکاری‌های منطقه‌ای هدایت شوند. این گونه همکاری‌ها در قالب اقتصاد مرزی از شناخته‌شده‌ترین روش‌های توسعه اقتصادی مناطق مرزی بشمار می‌رود. بنابراین، هدف این مقاله تحلیلی بر مزیت‌های اقتصادی استان کردستان که خود زمینه‌ای برای توسعه اقتصاد مرزی استان و راهی برای تحقق توسعه هر چه بیشتر استان کردستان می‌باشد، است. اقتصاددانان کلاسیک و نئوکلاسیک، تجارت خارجی را به عنوان موتور محرکه رشد و توسعه اقتصادی بخصوص برای کشورهای در حال توسعه می‌دانند. هکشر – اوهلین معتقد است، اختلاف در موجودی اولیه عوامل تولید باعث وجود اختلاف در هزینه‌های نسبی می‌شود که این خود، افزایش مبادله بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت. رویکرد نهادگرای اقتصادی، بر ضرورت توجه به مزیت نسبی منطقه برای توسعه مناطق مرزی از طریق به تحرک واداشتن ظرفیت‌ها و مزیت‌های محلی و منطقه‌ای تاکید دارد. با توجه به مزیت‌های نسبی اقتصادی استان کردستان، همچون هم‌مرز بودن با کشور عراق، مازاد تولید بخش کشاورزی، صنایع دستی، جاذبه‌های توریستی و صنعت و معدن، با تمرکز بر این مزیت‌ها می‌توان به توسعه اقتصاد مرزی دست یافت. از اهداف اقتصاد مرزی می‌توان به اشتغال، انتقال فناوری، جذب سرمایه، کسب درآمد ارزی و رشد و توسعه منطقه‌ای خاص اشاره کرد که با توجه به نقش مرز استان در توسعه اقتصادی استان، موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد استان، توجه ویژه به اقتصاد مرزی می‌تواند ابزار مناسبی برای تبدیل پتانسیل‌ها و امکانات منطقه از حالت بالقوه به حالت بالفعل باشد. همچنین این امر می‌تواند زمینه‌ای برای رفع مشکلات اقتصادی – اجتماعی منطقه مثل بیکاری، مهاجرت‌های بی‌رویه روستا – شهر، گرایش به مبادلات غیررسمی و ... را فراهم کند. بنابراین، توجه و تمرکز بر توسعه اقتصاد مرزی که فارغ از محدودیت‌ها و قوانین و مقررات دست و پا گیر می‌باشد و زمینه سرمایه‌گذاری خارجی را فراهم می‌کند، می‌تواند در رشد و شکوفایی و توسعه اقتصادی استان موثر باشد. بنابراین، پیشنهاد می‌شود با ایجاد فضای تعاملی بین بازرگانان داخلی و خارجی در مناطق مرزی و آشنایی هرچه بیشتر بازرگانان خارجی و داخلی با مزیت‌های اقتصادی استان، زمینه سرمایه‌گذاری و تجارت هرچه بیشتر فراهم آید.