بررسی طرح‌واره‎های تصوری در ضرب‎المثلهای گویش تالشی در چارچوب معنی‎شناسی شناختی

Abstract

‌تجربیات انسان از جهان خارج ساخت‌هایی مفهومی در ذهن پدید می‌آورد که به زبان منتقل می‎شود. این ساخت‌ها به عقیدۀ جانسون(1987) طرح‎واره‎های تصوری(image schemas) نامیده می‎شوند. طرح‌واره‌های تصوری سطح اولیه‌تری از ساخت ‌شناختی زیربنای استعاره را تشکیل می‌دهند و امکان ارتباط میان تجربیات فیزیکی انسان را با حوزه‌های شناختی پیچیده‌تری نظیر زبان فراهم می‌آورند. این طرح‎واره‎ها به سه دسته طرح‎واره‎های حجمی، حرکتی و قدرتی قابل تقسیمند. از آنجایی که زبان رسمی و مکتوب کشورمان فارسی معیار است و اکثر گویشها دارای آثار مکتوب نیستند و در معرض نابودی قرار دارند و با توجه به قدمت گویش تالشی و نیز شباهت زیاد آن با زبان فارسی باستان در این پژوهش به بررسی معناشناختی طرح‎واره‎های تصوری بر اساس دیدگاه جانسون پرداخته‎ایم و بسامد آنها را در ضرب المثلهای تالشی بررسی کرده‌ایم. روش تحقیق تحلیلی توصیفی است و داده‌ها به صورت اسنادی با بررسی طرح‌واره‎ها در آثار مکتوب قصه‎ها و مثل‌های تالشی گردآوری شده است. همچنین به منظور پیشگیری از برخی ابهامات، بخش عمده داده‎ها به صورت میدانی از طریق مصاحبه حضوری با گویشوران تالشی به ویژه افراد کهنسال و بیسواد جمع‎آوری شده است. نتیجه تحقیق نشان داده است که طرح وارۀ حجمی بیشترین درصد را در ضرب المثلهای تالشی داشته است.