گروه‌های حرف اضافه‌ای در زبان فارسی:یک بررسی نقشگرا

Abstract

گروه‌های حرف اضافه در نظریه‌پردازی‌های نحوی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است. در دستور نقش و ارجاع این گروه‌ها به سه دستة افزوه، نشانگر موضوع و موضوع- افزوده تقسیم می‌شوند. دردستة اول، این گروه‌ها به عنوان ادات ایفای نقش می‌نمایند.در دستة دوم، گروه حرف اضافه یکی از موضوع‌های محمول می‌باشد. در دستة سوم، حرف اضافه، نشانگر موضوع برای محمول است اما بر معنای بند نیز می‌افزاید. نوشتار حاضر نشان می‌دهد که گروه حرف اضافه‌ای در زبان فارسی دارای کارکردهای مختلفی است و علاوه بر نقش ادات می‌تواند به منزلة نشانگر موضوع در ساخت‌های دو مفعولی و گاهی به عنوان مفعول مستقیم و برخی نقش‌های دیگر به کار رود. در این جستار گروه­های حرف اضافه­ای نشانگر موضوع با توجه به افعالی که با آنها تظاهر می یابند به ده دسته تقسیم شدند. گروه حرف اضافه­ای همراه با فعل­های ناگذر حرکتی، گروه حرف اضافه­ای مکانی و غیر مکانی همراه با فعل ربطی و گروه حرف اضافه­ای در ساختار­های فعل سبک فارسی، از دیگر مواردی می­باشد که در این پژوهش مورد بررسی قرار­گرفت.