بررسی ویژگی‌‌های سبکی و شخصیتی سیمین دانشور با رویکرد زبان‌‌شناسی نقش‌‌گرا

Abstract

یکی از مباحث مهمی که در زبان‌‌شناسی نظام‌‌مند نقش‌‌گرا مطرح می‌‌شود «فرانقش» است. در این رویکرد، همۀ‌‌ زبان‌‌ها حول دو محور اساسیِ معنایی، یعنی معنای اندیشگانی و معنای بینافردی، شکل گرفته‌‌اند. از سوی دیگر، فرانقشِ اندیشگانی به دو کارکرد تجربی و منطقی تقسیم می‌‌شود. در کارکرد تجربی، کاربرِِ زبان تجربیات دنیای بیرونِ خود را از طریق زبان بیان می‌کند. محصول این کارکرد، در جمله، گذرایی است که مؤلّفه‌‌ای از فرانقشِ اندیشگانی و مشخصه‌‌ای از جمله است و برای مشخص کردن انواع متفاوت فرایندها در جمله به کار می‌‌رود. بنابراین، باتوجه به این‌که گذرایی، براساس زبان‌‌شناسی نقش‌‌گرای هلیدی، رمزگذاری تجربیات ما از فرایندهاست و هم‌چنین، از آن‌‌جا که ارتباط تنگاتنگ ذهن و زبان بر کسی پوشیده نیست، می‌‌توان، با بررسی انواع فرایندهای موجود در افعال و تعیین بسامد و تکرار آن‌‌ها، تا حدودی از افکار و دنیای درون صاحبان آثار ادبی آگاه شد. به همین دلیل، در مقالۀ حاضر، ضمن بررسی افعال موجود در داستان‌‌های کوتاه سیمین دانشور، با این رویکرد و با روش تحلیلی ـ آماری، بسامد و درصد انواع فرایندها، به عنوان شاخصی سبکی، نشان داده‌‌ شده و هم‌چنین، با تکیه بر این بسامدها، طرز تفکر و نگرش این نویسنده‌‌ مشخص شده است.