عاقله، ضامن جریره و بیمه جنایات خطای محض به‌مثابه منابع جبران خسارت

Abstract

<em>جنایات خطایی آن دسته از جنایات می‌باشند که هر یک از افراد جامعه ممکن است با آن‌ها مواجه گردند. به همین خاطر، از دیرباز، به هنگام وقوع جنایت خطایی از سوی یکی از اعضای جامعه، سایرین به یاری او می‌شتافتند؛ ازجمله شیوه‌های کمک‌رسانی افراد به یکدیگر، نهادهای عاقله و ضامن جریره بوده‌اند که به‌جای مرتکب خطاکار، خون‌بها یا دیه ناشی از فعل او را می‌پرداختند. نهادهای یادشده که در فقه امامیه نیز موردپذیرش قرار گرفته‌اند، حسب مورد به قانون مجازات اسلامی 1370 و قانون مجازات اسلامی 1392، راه یافته، و در موارد معینی، پرداخت دیه را عهده‌دار هستند. بااین‌حال، در عمل کمتر موردی پیش می‌آید که دیه ناشی از جنایت خطایی را پرداخت کنند؛ عاقله عذر عدم توانایی مالی را مطرح می‌کند و عقد ضمان جریره نیز منعقد نمی‌شود تا خسارت‌زدایی کند. با توجه به این موارد، به نظر می‌رسد نهادهای یادشده، کارایی زمان خود را از دست داده‌اند و می‌توان در کنار آن‌ها از تأسیسی نو با</em> <em>عنوان «بیمه جنایات خطای محض» استفاده کرد.</em>