تبارشناسی عدالت حقوقی

Abstract

بحث پیرامون معضلات نظری عدالت حقوقی در گرو تبیین دقیق مفهوم عدالت است که از مهم‌ترین مباحث مربوط به حوزة فلسفة اخلاق، حقوق و سیاست و تحقیق دربارة آن به لحاظ رتبی مقدم بر هرگونه نظریه‌پردازی در مورد عدالت است. این امر نیز به نوبة خود، «تبارشناسی» دانش حقوق را ایجاب می‌کند تا از این ره‌گذر بتوان به فهم دقیق زمان و چگونگی پیدایش «مفهوم یا گفتمان عدالت» و تأثیر آن در مبانی، منابع و اهداف دانش حقوق نائل آمد. گرچه امروزه ارزش عدالت به مثابه امری مسلم مورد قبول همگان قرار گرفته است، لکن نباید غافل بود که این مفهوم نیز چون بسیاری از مفاهیم دیگر مسبوق به عدم بوده و در پی تحولاتی که در نحوة زندگی و اندیشة انسان به وجود آمده، وارد ذهن و زبان بشر گردیده است. به دیگر سخن، عدالت به مثابه یک مفهوم یا گفتمان امری این‌جایی و اکنونی است و به سختی می‌توان از فرازمانی، فرامکانی و فرازبانی‌بودن آن سخن گفت. مقالة حاضر می‌کوشد، سیر تاریخی شکل‌گیری مفهوم گفتمان عدالت را در ذهن و زبان بشر بررسی کند.