نقش عدم اجرای شخص ثالث در رفع مسئولیت بایع (مطالعة تطبیقی در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا وین 1980 و حقوق ایران)

Abstract

مطابق بند 2 مادة 79 کنوانسیون وین 1980، اگر عدم اجرای قرارداد توسط متعهد، ناشی از قصور شخص ثالثی باشد که متعهد او را برای اجرای تمام یا قسمتی از قرارداد به کار گرفته است، طرف مزبور (متعهد قرارداد) تنها در صورتی از مسئولیت معاف است که به موجب بند اول مادة 79، از مسئولیت معاف باشد و متصدی انجام تعهد از جانب او نیز، در صورت اعمال مقررات بند 1 مادة 79 بر او، از مسئولیت مبری باشد... .» آنچه که در این ماده بحث برانگیز بوده، از یک طرف شرایطی است که باید یک شخص درگیر در قرارداد، دارا باشد تا بتواند به عنوان شخص ثالث مندرج در بند 2 مادة 79، محسوب گردد و دیگر اینکه آیا تأمین‌کنندگان کلی، شخص ثالث محسوب می‌شوند یا خیر؛ از طرف دیگر آیا تحمیل قاعده خاص بند 2 مادة 79 و لزوم قوة قاهره دوگانه، ضروری بوده است؟ به نظر می‌رسد علی‌رغم تفسیرهای مضیق موجود به نفع کشورهای صادرکننده، وجود چنین مقرره‌ای سبب افزایش موانع معافیت بایع و در نتیجه کاهش موارد معافیت بایع نسبت به اعمال اشخاص ثالث، در برابر خریدار می‌گردد. در حقوق ایران نیز عدم اجرای چنین اشخاصی اگر مطابق قاعدة کلی نسبت به بایع قوة قاهره محسوب شود، بایع می‌تواند برای معافیت از مسئولیت در برابر خریدار بدان استناد نماید، هرچند عدم اجرای خود ثالث، ناشی از مواجهه با قوة قاهره نباشد.