تأثیـر یافته‌های بزه‌دیده‌شناسی نخستیـن در جرائـم مستـوجب قصـاص (با بررسی موردی آراء دادگاه‌ها)

Abstract

<span style="text-decoration: line-through;"> </span><br /> جرائم علیه تمامیت جسمانی که شامل قتل و ضرب و جرح می‌باشد، از زمره جرائم خشونت‌آمیز است. در جرائم عمدی علیه تمامیت جسمانی، قصاص به عنوان ضمانت ‌اجرای برابر با عمل مرتکب است و در صورتی‌که امکان قصاص وجود نداشته باشد و یا در جرائم غیرعمدی علیه تمامیت جسمانی، دیه پیش‌بینی شده است. در این میان، بزه‌دیده ممکن است نقش مؤثری در ارتکاب جرائم مستوجب قصاص داشته باشد. از این رو می‌توان میان بزه‌دیده‌شناسی نخستین و جرائم مستوجب قصاص پیوندی حقوقی – جرم‌شناسی ایجاد کرد، زیرا بزه‌دیدگان ممکن است آگاهانه یا ناآگاهانه نقش مسبِّب را بازی کنند. آموزه‌های بزه‌دیده‌شناسی نخستین را می‌توان در جنسیت به عنوان عامل زیست‌شناختی بزه‌دیده، رابطه بزه‌دیده و بزهکار در قالب رابطه پدر و فرزند، وضعیت روانی بزه‌دیده، رضایت او در ارتکاب جرم و تأثیر سایر عوامل بالقوه در وقوع بزه‌دیدگی در جرائم مستوجب قصاص و نقش بزه‌دیده در پیشگیری از ارتکاب جرم قتل مشاهده نمود. از این رو سعی می‌گردد در این مقاله جلوه‌های بزه‌دیده‌شناسی نخستین در قانون مجازات اسلامی 1392 مورد مطالعه قرار می‌گیرند. همچنین، آراء دادگاه‌ها نیز مورد تحلیل قرار می‌گیرند تا مشخص شود قضات دادگاه‌های کیفری ایران تا چه اندازه به مباحث مطرح در بزه‌دیده‌شناسی نخستین توجه می‌نمایند.