واکاوی فقهی و حقوقی جنبه‌های مختلف اعراض

Abstract

در این نوشتار به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش بنیادین هستیم که آیا تعاریف متداول و رایج از اعراض امروزه قابل دفاع است؟ همچنین نگارندگان قصد دارند که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی سرشت اعراض‌گونۀ اعمال حقوقی ویژه‌ای همچون رها کردن اشیا، شاباش و امکان پیدایش اعراض پیرامون فکّ ملک و حقّ بر آفرینه‌های فکری (در حقوق مالکیت معنوی) و مسئلۀ انطباق مفهوم اعراض در فرض عدم ثبت اولیۀ ملک و نیز پیامدهای آن بپردازند. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که چون در مواردی قانون‌گذار ضمانت اجرای عدم ثبت ملک به‌دنبال فراخوان ثبت عمومی املاک را مجهول‌المالک شدن ملک دانسته است، ما با اعراض فرضی نیز روبرو هستیم که در تعاریف متداول به آن توجهی نشده است. همچنین در خصوص وقف اگر فکّ ملک به معنای انتقال ملکیت موقوفه به موقوف‌علیه یا شخصیت حقوقی وقف باشد، نمی‌توان آن را اعراض دانست، بلکه نقل ملکیت است. اعراض از جنبۀ مادی حقوق مالکیت معنوی ممکن است و سرانجام اینکه رجوع از ایجاب به دلیل لزوم چنین ایقاعی ناممکن خواهد بود.