 شخصیت‌پردازی در رمان «الشحاذ» نجیب محفوظ

Abstract

بن مایة آثار نجیب محفوظ، رمان نویس معروف مصری، طرح مسائل اجتماعی ‌از جمله، مسائل مربوط به زندانیان سیاسی است؛ آثاری که دیدگاه انتقادی او را به نظام سیاسی و حکومت مصر نشان می دهد. رمان کوتاه «الشحاذ» (گدا) نمونه‌ای از رمان‌های نمادین ‌وی دربارة روشنفکران جهان سوم است که در جوانی از انقلابیون تندرو و ‌آرمان خواه بوده‌اند؛ اما در میانسالی ناامید شده و دچار عذاب وجدان و‌ آشفتگی خاطر گشته اند. شخصیت اصلی رمان عمر الحمزاوی (وکیل معروف) نمادی از جوانان پرشور انقلابی است که خواهان حکومت سوسیالیستی و رسیدن به مدینة فاضله است؛ جوانی که اکنون به انحطاط اخلاقی کشیده شده و ‌در پی یافتن مفهوم حقیقت زندگی و خداوند است. با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین عناصر رمان شخصیت های آن است، می‌توان شخصیت پردازی دقیق و جذاب را در رمان «الشحاذ» از ویژگی‌های برجستة سبک داستان پردازی نجیب محفوظ دانست که ‌با به کارگیری عنصر گفت وگو در رمان، بیشتر نمایان می گردد. ‌در پژوهش حاضر، سعی شده است با توجّه به اهمیت شخصیت و ‌نوع پردازش آن، شخصیت‌های رمان «الشحاذ» با روشی توصیفی– تحلیلی بررسی شود. از نتایج تحقیق برمی آید که شخصیت‌ها ‌به دو شیوة مستقیم و غیرمستقیم بازنمایی شده-اند. در این مسیر، علاوه بر اینکه نویسنده مستقیم و صریح شخصیت ها را به مخاطب معرفی می‌کند، از روش غیرمستقیم به کمک عناصری مانند گفت وگو، بیان احساسات، افکار و روحیات بهره می گیرد که نقش گفت و گو در این باره برجسته تر می نماید.