بررسی ادب‌مندیِ استراتژی‌های بیان در داستان‌های کودکانة شادی فقیه

Abstract

زبان که اصلی‌ترین ابزار انتقال پیام است، باید به‌گونه‌ای به‌کار رود که با آن، اعتبار اجتماعی پیام‌رسان و پیام‌گیر محفوظ گردد. در این‌صورت، پیام از حد مطلوبی از ادب‌مندی برخوردار می‌گردد. بنابر نظریة ادب‌مندی، در یک ارتباط گفتاری، پیام‌رسان می‌تواند از استراتژی مستقیم و یا غیرمستقیم، استفاده کند؛ اما سخنی به وضعیت ادب‌مندی نزدیک‌تر است که در آن بیشتر از استراتژیِ غیرمستقیم استفاده شود. ادبیات کودک که هدف آموزش کودک را بر عهده دارد، باید در انتقال پیام به مخاطب (کودک)، به ساختارهای ادب‌مندِ زبان بسیار نزدیک باشد. لازمة این امر، آگاهی خالقِ اثر از استراتژی‌های بیان است. جُستار حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به‌دنبال کشف میزان ادب‌مندی در داستان‌های کودکانة عربی است. به‌همین منظور، گفتگوهای شخصیت‌ها در داستان‌های کودکانة شادی فقیه (1966م)، داستان‌نویس معاصر مصر، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان از آن دارد که از مجموع 353 گفتگویی که از زبان شخصیت‌های داستان روایت می‌شود، استراتژی غیرمستقیم در بالاترین میزان (75%) و استراتژی مستقیم در پایین‌ترین میزان (25%) است. این میزان کارکرد نشانگر آن است که تمامی داستان‌ها از حد بسیار مطلوبی از ادب‌مندی برخوردار است؛ لذا نویسنده در آموزش زبانی ادب‌مند به کودک موفق عمل کرده است.