سبک شناسی رسایل خواجه عبدالله انصاری

Abstract

در این مقاله به سبک‌شناسی چند رسالۀ برگزیده از خواجه‌عبدالله انصاری پرداخته شده است. توجه به ویژگی‌های سبک‌شناختی در سده اخیر در میان ادیبان و سخنوران اهمیت فراوانی دارد؛ چراکه سبک ادبی هر نویسنده نمایانگر طریق به تصویر کشیدن اندیشه سخنور و کلید گشایش اسلوب بیان او در افاده معنا به ذهن مخاطب است. نوع الفاظ و ترکیب‌ها و جمله‌بندی‌ها و طرز تعبیر معانی از مؤلفه‌های اساسی سبک ادبی است. خواجه‌عبدالله انصاری، از مشاهیر عرفان و ادب فارسی، تألیفات متعددی دارد که شایستۀ تجزیه و تحلیل سبک‌شناختی است. بدین منظور، اسلوب‌های وی در نگارش آثار تعلیمی صوفیانه بررسی شد، به‌خصوص در پنج رسالۀ کنزالسالکین، واردات، دل‌وجان، هفت‌حصار، قلندر‌نامه که سرمشق پیدایش آثار پس از آن بوده‌اند. آهنگین بودن، بسامد بالای جمله‌های عربی، تلمیح، تناسب، تکرار، تشبیه، استعارۀ مکنیّه و کنایه از برگزیده‌ترین آرایه‌های مورد توجه اوست و نیز به دلیل خطیب بودن خواجه، غرض ثانویه هشدار و ارشاد در آثار او غالب است و از نظر کمیت در سطح زبان، وی تمایل به اطناب غیرممل دارد تا ایجاز