نگرشی به باروی موسیقی کناری در مثنوی معنوی بر مبنای ترکیبات اشتقاقی

Abstract

یکی از وجوه شیوایی و بلاغت زبان مولوی عنصر ترکیب‌سازی است. پژوهشگران بیشتر به ادراک رموز عرفانی <em>مثنوی</em> توجه کرده و از روساخت و زبان <em>مثنوی</em> اشاره‌وار گذشته‌اند. یکی از فنون مولوی در انعطاف‌بخشی به صورت کلام و باروری موسیقی کناری، به‌کارگیری ترکیب‌های بکر اشتقاقی در جایگاه قافیه است. بیشتر ترکیب‌های برساختة او در مکان قافیه به پیروی از اصل برجسته‌سازی با قاعده‌افزایی‌ها و هنجارگریزی‌های مخصوص است که التذاذ وافر خواننده را از شعرش موجب می‌شود. بر انگیختن توجه مخاطب به صورت کلام یا نگارگری در عرصة سخن‌سرایی، افزودن بر بار موسیقیایی کلام و انباشت جای خالی قافیه از مهم‌ترین انگیزه‌های مولوی از به‌کارگیری این فن است. انواع ترکیبات اشتقاقی که مولوی جهت غنای موسیقی کناری و باروری قوافی شعری در <em>مثنوی</em> نمایانده است ذیل عناوینی چون ترکیبات ونددار، ترکیبات شبه‌ونددار، صفات فاعلی مرکب مرخم، ترکیبات وصفی، ترکیبات مصدری و کلمات پیوندی تحلیل و بررسی شده‌اند.