«بررسی تطبیقی گلستان سعدی با مختصات نثر موزون و مسجّع در بلاغت عربی»

Abstract

در میان صنایع بدیعی، کمتر آرایه‌ای را می‌توان یافت که از نظر اهمیّت، ارزش سجع و موازنه را در آفرینش آثار منثور کلاسیک فارسی دارا باشد. نثری که بر این اساس شکل می‌گیرد، نثر موزون و مسجّع است که نوعی از کلام ادبی محسوب می‌شود و خصیصه اصلی آن، ایجاد آهنگ و موسیقی برای انتقال هرچه بهترِ معنای متن، از طریق تأثیرگذاری بر مخاطب است. سؤال این است که «آیا گلستان سعدی در استفاده از نثر مذکور، به جز رعایت قواعد مربوط به این نوع کلام در زبان فارسی، از مختصّات این نوع نوشته در امهات کتب بلاغی عربی نیز تبعیت می‌کند؟» جواب ما مثبت است. در این پژوهش، با استفاده از روش تحقیقِ توصیفی- تحلیلی، میزان تطبیق گلستان سعدی با ویژگی‌های نثر موزون و مسجّع در کتب بلاغیِ عربی، با اشاره‌ای مختصر به وضعیت علوم بلاغی فارسی مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج نشان می‌دهد که سعدی از دیدگاه علمای بلاغت عربی، در استفاده از موازین و مختصات نثر موزون و مسجّع بهره می‌برد.