اثر آلودگی خاک‌ها به فلزات سنگین بر تولید گیاهان دارویی

Abstract

بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان داده­است،در سال‌های اخیراستفاده از داروهای گیاهی به‌طور چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته­است. با گسترش محبوبیت و تجارت گیاهان دارویی، سلامت، امنیت و کیفیت مواد خام گیاهان دارویی و محصولات فرآوری­شده آنها به یک نگرانی عمده سازمان‌های جهانی تبدیل شده­است. آلودگی‌های زیست محیطی،از جمله فلزات سنگین یکی از معیارهای کنترل کیفیت گیاهان دارویی و محصولات فرآوری­شده آنها می‌باشند. تحقیقات مختلف نشان داده­است، غلظتفلزات سنگین در گیاهان دارویی به محیط رشد آنها، نوع گونه گیاهی، شرایط خشک کردن، ذخیره‌سازی، حمل و نقل و فرآوری آنها بستگی دارد.آلودگی محیط رشد گیاهان دارویی به فلزات سنگین ممکن است با تحت تاثیر قرار دادن مسیر زیست‌ساختی متابولیت‌های ثانویه، باعث تغییرات قابل توجه در کمیت و کیفیت این متابولیت‌ها شوند. سازمان بهداشت جهانی حداکثر مقدار مجاز کادمیوم، آرسنیک و سرب برای گیاهان دارویی رابه‌ترتیب3/0، 1 و 10 میلی‌گرمدر کیلوگرماعلامکرده­است. حتی برخی عناصر دیگر مانند مس، روی، منگنز، مولیبدن و نیکل در سطوح بالا می‌توانند سمی باشند ولی سازمان بهداشت جهانی تا به امروز محدودیت خاصی برای این عناصر اعمال نکرده است. با توجه به افزایش استفاده از کود­های شیمیایی، سموم و آفت‌کش­های مختلف برای افزایش عملکرد محصولات کشاورزی از یک طرف و توسعه شهرنشینی و فعالیت­های صنعتی و همچنین مکان برداشت نامعلوم گیاهان دارویی در ایران، عدم نظارت و نبود مقررات ملی برای جمع‌آوری گیاهان وحشی(طبیعی) و احتمال جمع‌آوری از مکان­های آلوده به فلزات سنگین،ممکن است در مواردیاین عناصر در گیاهان دارویی انباشته شوند. اقدامات نظارتی کافی و کنترل کیفیت گیاهان دارویی و محصولات فرآوری شده آنها در کشور باید انجام شود. مقاله حاضر به بررسی اثر آلودگی فلزات سنگین بر تولید گیاهان دارویی و فراورده های آنها می پردازد.