سبک‌شناسیِ مقایسه‌ای تمهیدات و لوایح براساسِ فرانقشِ متنی

Abstract

عین‏القضات همدانی یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان ادبیات فارسی در حوزۀ اندیشه و بیان بوده و از این ‌رو، مانند هرنویسندۀ بزرگِ دیگر، بعضی از آثار به وی منسوب شده است. این پژوهش، به‌روش تحلیلی- آماری، به بررسی سبک‌شناختی- مقایسه‌ایِ مهم‌ترین تألیفِ قاضی، یعنی تمهیدات، و یکی از آثارِ منتسب به وی، یعنی لوایح، اختصاص دارد و در پی یافتنِ صحتِ این انتساب است. مقالۀ حاضر، با رویکرد زبان‌شناسیِ نقش‌گرا در حوزۀ فرانقشِ متنی و با تکیه بر نشان‌داریِ آغازبخش، حدود 1500 بند از بیست صفحه­ی آغازین، میانی و پایانی ِهر یک از این دو کتاب را بررسی کرده است. علاوه بر این، سایر ویژگی‌های این دو کتاب، که در ایجاد تشخّص و برجستگیِ کلام نقش دارند نیز بررسی شده‌اند. طبق یافته‌های پژوهش و با تکیه بر نشان‌داربودنِ آغازبخش در ساخت جملاتِ عین‏القضات و بی‌نشان‌بودنِ آن در جملاتِ کتاب لوایح و دیگر شواهدِ سبکی، به نظر نمی­رسد که این اثر از آثار عین‌القضات باشد.