شیوة شناختیِ سهراب سپهری:آن جورِ دیگر

Abstract

زبان‌شناسیِ شناختی، زاویة دید را بخشی از فرایند تولید معنا و عاملی در تعبیرهای متفاوت از یک موضوع واحد می‌داند. نگاه از هر زاویة دیدی شناخت و درکی از همان دیدگاه به بیننده می‌دهد و بنابر دستور شناختی، این موضوع در دستور زبان نیز نمودار می‌شود. با توجه به نقدها و داوری‌های متفاوت، متناقض و اغلب مغایر با آمار مربوط به اشعارِ سهراب سپهری، به‌‌نظر می‌رسد زاویة دیدی که او در اشعار خود به‌کار برده است و طی آن، به‌گفتة خود وی، می‌خواسته آدمی را به «ادراک شیء» -و نه به ادراک فرد از شیء- برساند، شناخته نشده است. هدف این مقاله، معرفی زاویة دید موردنظر شاعر و ارائة مدلی از فرایندهای چندمرحله‌ایِ شکل‌گیریِ ساختار زبانیِ شعرِ اوست. طی این مطالعه که به‌روش کتابخانه‌ای انجام یافته و توصیفی-تحلیلی ‌است، مشخص‌می‌شود که سهراب سپهری، با جابه‌جاییِ زاویة دید از چشم‌اندازِ پایگاه به پویه، و با پیش‌نماسازی از آن شیء، خواننده را در جایگاه سوژه/ شی‌، قرار می‌دهد تا با القای وضعیت آن، خواننده (به‌تعبیر خود شاعر) به ادراک شیء دست یابد.