بررسی جلوه‌های عنصر زمان در حکایات فرعی مرزبان‌نامه

Abstract

عنصر زمان بر اجزای روایت داستان جاری است و به آن سازمان می‌دهد. در این پژوهش، کوشش شده‌است عنصر زمان در حکایت‌های فرعی <em>مرزبان‌نامه</em> و تأثیر آن بر روایت بررسی شود. برای این منظور، فراوان‌ترین نشانه‌های زبانی در حکایات یاد‌شده با در نظر داشتن نظریه‌ها و دیدگاه‌های کارا در این زمینه به‌دقت تحلیل شد. نخست، سه گروه ساخت‌های دستوری، آرایه‌های ادبی و قرینه‌های زبانی که پرتعدادترین نشانه‌های زبانی مؤثر بر طول زمانی روایت هستند، جداگانه در هر روایت از نظر سرعت و کارکرد بررسی شدند. در پایان، با بررسی همة نشانه‌های مؤثر بر سرعت، در همة روایت‌ها از دیدگاه فلسفی، سرعت روایاتِ مورد بحث ارزیابی گردید و دو نتیجه به دست آمد. نخست اینکه سرعت و پویایی بر روایات بررسی‌شده غالب است. دیگر اینکه، جز درچند مورد، فراوانی نشانه‌های پویا یا ایستا درون یک جمله به پویایی یا ایستایی فعل جمله بستگی دارد؛ یعنی اگر فعل جمله‌ای پویا باشد، همة نشانه‌های درون آن جمله یا بیشتر آن‌ها پویا هستند و برعکس. پس، نویسنده در کاربرد نشانه‌های مؤثر بر «زمان» و تنظیم سرعت روایت در هر جمله، سبک خاصی داشته‌است.