بررسی جامع تضاد فعلی در غزل‌های سعدی

Abstract

یکی از ویژگی‌های سعدی، شناخت دقیق وی از زبان فارسی و کارآمدی‌های آن و استفادة حداکثری از ظرفیت‌های این زبان است. این بهره‌گیری چنان هنرمندانه است که خواننده در نگاه نخست، مسحور روانی و فصاحت سخن می‌شود و چینش هنری کلام را درنمی‌یابد. یکی از این هنرنمایی‌ها به‌کارگیری افعال متضاد است؛ نکته‌ای که تاکنون به‌طور دقیق و همه‌جانبه واکاوی نشده است و توجه به آن لذت حاصل از زیبایی‌های کلام سعدی را دوچندان می‌کند. مقالۀ حاضر چندوچون تضاد فعلی در تمام غزل‌های سعدی را بررسی و علاوه بر شناسایی و دسته‌بندی انواع آن و زیرمجموعه‌های هرکدام، ریزه‌کاری‌های ظریف سعدی در به‌کارگیری این آرایه مانند آوردن متضاد یک فعل از چند فعل که از جهت معنایی به هم نزدیکند، سلبی به‌کار بردن مترادف فعل و... را به همراه بسامد تمام زوج‌فعل‌هایی که به‌صورت متقابل در غزل‌های سعدی به‌کار رفته، همراه با بسامد آن‌ها ارائه می‌کند.