ناهمخوانی دوره و نوشتار (بررسی و نقد رمان «کریستین و کید»)

Abstract

<em>از دیرباز جامعۀ ایرانی با نوعی ناهمزمانی در زمینة همپوشانی تحوّلات اجتماعی و کنش‌های خلاّقانة هنری دست به گریبان بوده است،</em><em> به‌ویژه که رمان، نوع ادبی وارداتی است و علی‌رغم وجود ضرورت و پیوندش با نیازهای ایران در زمان پیدایش آن، این قالب ادبی از سنّت‌های ادبی آن برنخاسته، بلکه عمدتاً به‌عنوان محصول ترجمه در نظام ادبی فارسی پدیدار شده‌ است؛ </em><em>به‌عبارتی دیگر، زیبایی‌شناسی مدرن با ذهن جامعة ادبی ایران همزمان نبوده‌ است.</em><em> رمان «کریستین و کید» نوشتة هوشنگ گلشیری، از دید بسیاری از منتقدان به‌سبب پیچیدگی در فرم و محتوا، فقدان درونمایة اجتماعی صریح و روایتی متفاوت، ادامة منطقی و طبیعی داستان‌نویسی عصر خود نبوده است و با روند هماهنگ و یکپارچة جامعة ادبی زمانه حرکت نکرده ‌است و در حکم اثری تقلیدی از آثار جوامع غربی پنداشته می‌شود که دغدغة فرم و صناعت داشت و زمینه و موقعیّت داستان، محصول موقعیّت واقعی ایران نبوده ‌است. چنین ناهمسانی و ناهمخوانی موجب شد که این رمان در زمان انتشار خود با اقبال عمومی همراه نشود و در نزد منتقدان نیز تا مدّت‌ها با بی‌توجّهی مواجه گردد. با این‌ همه، پس از گذشت چندین دهه از چاپ این رمان، به‌سبب گسترش محافل نقد و نظریّه‌های ادبی، تجربه‌های تازة داستان‌نویسی و اشتیاق نویسندگان به جنبش‌های نو و پیشرو، این داستان با استقبالی نسبی مواجه شود. در این مقاله برآنیم تا با بازخوانی متفاوت و با تکیه بر مؤلّفه‌های رمان نو به تشریح و تبیین آن بپردازیم.</em>