ایهام‌تناسب‌های پنهان در شعر حافظ

Abstract

<em>اکثر پژوهشگرانی که دربارة حافظ و شیوة شعری او سخن گفته‌اند، ایهام و ایهام‌تناسب را خصیصة اصلی سبک وی دانسته‌اند. در شعر وی، کلمات در پیوند با یکدیگر و در شبکه‌ای از تناسبات قرار دارند. اکثر شارحان دیوان وی کوشیده‌اند تا جنبه‌هایی از این تناسبات و زیبایی‌ها را به نمایش بگذراند. با این حال، بسیاری از ایهام‌های وی از دید حافظ‌پژوهان پنهان مانده‌اند. در همین راستا، در این مقاله به بررسی برخی از ایهام‌تناسب‌های نهفته در شعر وی ـ که اغلب از دید محقّقان پنهان مانده‌اند ـ پرداخته‌ایم. بدین منظور، ابتدا سیر تحوّل ایهام و ایهام‌تناسب را به طور فشرده در کتب بلاغی فارسی بررسی کرده‌ایم و پس از آن، ابیات مورد نظر را که به نوعی ایهام‌تناسب یا دیگر انواع ایهام در آنها به کار رفته، مطرح ساخته‌ایم. در این بررسی، سعی بر آن بوده است که واژه‌های مورد نظر را در فرهنگ‌های معتبر پیگیری کنیم و پس از آن، با ذکر شواهدی از متون نظم و نثر، به تشریح آنها در بیت مورد نظر حافظ بپردازیم</em>.